GERİATRİ NEDİR?

Basit anlamda yaşlı tıbbı anlamına gelen Geriatri, yaşamın ileriki yıllarında bireylerin sağlığının korunması, hastalıklarının önlenmesi ve çok yönlü değerlendirme ile tedavisini hedef alan disiplindir.

NEDEN GERİATRİ?

Gerek koruyucu gerekse tedavi edici tıp alanlarındaki gelişmeler, beslenme, aşılama ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi, aile planlaması ve doğum kontrolünün toplumlarda yaygınlaştırılması gibi nedenler, toplumlardaki ortalama yaşam beklentisinin artmasına, dolayısıyla yaşlı popülasyonun nüfus içindeki oranının artışına yol açmaktadır. İşte yaşlı bireylerin sorunlarına bütüncül bir yaklaşımla çözümler üretme felsefesiyle Geriatri, yaşlılara her alanda hizmet vermek için doğmuş bir bilim dalıdır.

GERİATRİST KİMDİR?

Geriatrist yaşlı bireylerin, sıklıkla çoklu ve karmaşık sağlık sorunlarını önleme ve tedavisi konusunda uzmanlaşmış tıp doktorudur. İç hastalıkları uzmanı olup, üzerine üç yıl yandal geriatri eğitimi almıştır. Genç erişkinlerle kıyaslandığında yaşlı bireylerde çeşitli nedenlerle, hastalıklara verilen yanıtta farklılıklar gözlenir. İşte geriatrist bu tablo içerisinde yaşlı birey için, fonksiyonel durum ve yaşam kalitesini en üst düzeyde tutma hedefi öncelikli olacak şekilde, söz konusu yaş grubunun özel sağlık sorunlarına çok yönlü bir yaklaşımla, en uygun tedavi ve takip planını çıkarır.

GERİATRİDE EKİP ÇALIŞMASI

Yaşlı bireyler, birbiri ile etkileşim gösteren bir çok faktörün, sağlıklılık hali ve fonksiyonel kapasite üzerine kompleks etkilerinin yoğun olarak hissedildiği bireylerdir. Bu yaş grubuna yaklaşım, diğer disiplinlerden biraz daha farklı olarak, sadece tıbbi değil, aynı zamanda psikolojik, sosyoekonomik, çevresel, ailesel değerlendirmeyi de gerekli kılar. Bu nedenledir ki geriatrik değerlendirme, birçok disiplinin birlikte çalışmasını gerektiren bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır.

Buna göre geriatrik değerlendirme ekibinde yaşlı hastanın ihtiyacına göre, konusunda uzmanlaşmış aşağıdaki ekip elemanlarından hepsi veya bir kısmı görev alması söz konusudur:

1. Hemşire
2. Psikolog
3. Sosyal hizmet uzmanı
4. Fizyoterapist
5. İş uğraşı terapisti
6. Diyetisyen
7. Farmakolog

Bu ekibe hastanın problemlerinin gerektirdiği ölçüde farklı disiplinlerin de katılımı yanında, hastanın kendisinin, eğer kendisi hakkında karar verebilme yetisine sahip değilse yakınlarının da ekibin değişmez elemanları olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir.

Her bir ekip elemanı, söz konusu hastayı kendi uzmanlık konuları ön planda olmak üzere genel olarak değerlendirir. Daha sonra ekip elemanları bir araya gelerek, hastayı bütün yönleri ile tartışıp, mevcut problemleri dahilinde başkasına bağımlı olmadan günlük yaşam aktivitelerini bağımsız yapabilme yetisini en üst düzeyde tutacak şekilde, tüm disiplinlerin ortak kararlaştırdığı tedavi ve takip planı ortaya çıkar. Bu ekip çalışmasına her ne kadar Geriatrist başkanlık etse de, tüm ekip elemanlarının konusunun uzmanı olup, yaşlının değerlendirme ve tedavisinde çok önemli rollere sahip olduklarını vurgulamak gerekir.

KİMİN GERİATRİK DEĞERLENDİRMEYE İHTİYACI VARDIR?

Yaşlılığın çeşitli tanımları söz konusudur. Bunların içinde sosyal anlamda yaşlılık, kültürel duruma ve sosyal özelliklere göre toplumdan topluma değişen bir tanım olarak karşımıza çıkmakta olup, modern anlamda kişinin aktif çalışma dönemini tamamlayarak, sosyal güvence sisteminin katkısıyla ya da birikimleri ile yaşadığı döneme verilen addır. Bu tanıma göre her ne kadar yaşlanma açısından kesin bir sınır teşkil etmese de, birçok Batı ülkesinde emeklilik yaşı olması dolayısıyla 65 yaş, geriatrik yaş sınırı olarak kabul edilmektedir. Bu yaş sınırına ulaşmış bireylerde değişik derecelerde kronik hastalıklar ve bunların sonucunda gelişen fonksiyonel kayıplar söz konusu olabilmektedir. Bir kısım yaşlının hiçbir problemi yokken, diğer bir kısmında ciddi sağlık sorunları tespit edilebilmektedir.

Geriatri disiplininin hedefleri içinde mevcut sağlıklılık halinin, fonksiyonel durumun korunması hedefi önde gelen hedeflerden birisidir. Buna göre, yaşlı sağlıklı bireyler de geriatrik değerlendirmeden bu sağlıklılık hallerinin korunması açısından fayda görürler. Diğer yandan özellikle çoklu kronik hastalıkları olup, bunlara bağlı değişik derecelerde fonksiyonel kayıpları söz konusu olan ve genellikle kırılgan yaşlı olarak ifade ettiğimiz hasta grubu geriatrik değerlendirmeden sıklıkla en fazla fayda gören grubu oluşturmaktadır.

Kalp hastalıkları, hipertansiyon, diabetes mellitus, romatizmal hastalıklar (osteoporoz, osteoartrit, romatoid artrit gibi), kanser (meme, prostat, akciğer, kolon kanserleri gibi), akciğer hastalıkları (KOAH, kronik bronşit gibi), hiperlipidemi (hiperkolesterolemi gibi), serebrovasküler hastalıklar (felç gibi) yaşlılarda sık görülmektedir. Bunun yanında Geriatri Biliminin en çok ilgilendiği konulardan biri de yaşlılarda daha sık görülen ve “Geriatrik Sendromlar’’ olarak ifade edilen hastalıklardır. Bu hastalıkların en önemlisi Demans (bunama, unutkanlık hastalığı da denmektedir) hastalığıdır. Demansın %60 nedeni Alzheimer Hastalığıdır ve erken tanısı çok önemlidir. Çünkü kesin tedavisi yoktur ve tanı konduktan sonra ortalama yaşam süresi 4-12 yıldır. Demans gibi Depresyonda yaşlılarda sık görülen ve tedavi edilmezse intihar girişimine kadar giden kötü sonuçlar doğurabilen bir hastalıktır. Bu iki önemli hastalık dışında Deliryum, İdrar Kaçırma, Çok sayıda ilaç kullanma, Bası Yaraları (yatak yaraları), Beslenme Bozuklukları (Malnutrisyon), Düşmeler, Sarkopeni (kas erimesi) diğer geriatrik sendromları oluşturmaktadır.

“Çok Yönlü Geriatrik Değerlendirme’’ tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de Geriatri bölümleri tarafından uygulanmaktadır. Bu değerlendirme yönteminde tıbbi muayene yanında hastalara bazı testler uygulanmakta, ayrıntılı tetkik ve tahliller yaptırılarak yaşlının tüm tıbbi, psikolojik, sosyoekonomik, çevresel durumu ortaya konmaktadır. Bazı hastalıkların (demans, tiroid hastalıkları gibi) erken tanısı sağlanmakta, yaşamını olumsuz etkileyen sorunlar saptanmakta, doğru teşhis ve tedavi imkanı ile hastanın takibi yapılmaktadır. Zamanla meydana gelebilecek değişiklikler önceden tespit edilerek gerekli önlemler zamanında alınmaktadır.

Geriatrinin bir önemli özelliği de, koruyucu hekimlik vasfının ön planda olmasıdır. Özellikle 45 yaşından sonra bu yaş grubunda sık gözlenen problemler açısından kişinin, belirlenmiş protokollere göre izlenmesi ve oluşabilecek hastalıkların erken dönemde teşhis edilerek tedavilerinin yapılması birincil hedefler arasında yer almaktadır. “Sağlıklı Yaşlanma’’ bugün dünyada oldukça önemli bir konuma gelmiş olup, toplumsal ve bireysel bilinçlenme ile bu yönde kişinin sağlıklı ve başarılı bir gelecek hazırlamasına katkı sağlamaktadır. Özellikle 45 yaşından sonra düzenli doktor kontrolü altında bulunmak ve muayene yanında bazı tanısal işlemler yaptırmak, bazı hastalıkları önceden tespit edilmesini sağlamaktadır. Bu değerlendirmeler neticesinde kişinin tüm sağlık durumu ortaya konabilmekte ve geleceğe güvenle bakması sağlanabilmektedir.    

“Sağlıklı Yaşlanma” hedefine yönelik toplumsal ve bireysel bilinçlenme ile eğitim, tüm nüfusa sunulan hizmetlerin yanında yaşlı nüfusa da en iyi hizmet verebilecek sağlık düzenlemelerin sağlanması; gerekli sağlık, eğitim ve araştırma yatırımlarına kaynak yaratılması ile mümkün olabilir. Sağlıklı yaşlanma ile mutlu, huzurlu, sorunsuz bir yaşlılık her bireyin hakkıdır.

Adres: Mareşal Fevzi Çakmak Caddesi Şehit H. Temel Kuğuluoğlu Sokak No:36/2 (Giriş Kat) Bahçelievler Çankaya/ANKARA
Telefon: 0312 2036868/1181