Rahim Ağzı (Serviks), Rahim (Uterus) ve Yumurtalık (Over) Kanserlerinde MR-Linac ile Tedavi

Dünya Sağlık Örgütü’nün bir kolu olan Uluslararası Kanser Araştırma Merkezinin yaptığı araştırmalara göre, tüm dünyada görülen 5.1 milyon kanser vakasının %19’unu jinekolojik kanserler oluşturmaktadır. Ülkemizdeki kanser verileri incelendiğinde, dünya ile benzer olarak kadınlarda en sık görülen kanserin meme kanseri olduğu görülmektedir. Gelişmiş ülkelerde, rahim kanseri en sık karşılaşılan jinekolojik kanser türü iken; gelişmekte olan ülkelerde en sık rahim ağzı kanseri görülmektedir. Yumurtalık kanseri ise gelişmiş ülkelerde en sık görülen ikinci jinekolojik kanserdir. Ülkemizde ve dünyada en az görülen jinekolojik kanserler, dış genital (vulva) ve vajen kanserleridir.

Jinekolojik kanserlerin tanı ve tedavisi için tarama yöntemleri son derece önem taşımaktadır. Düzenli yapılacak sağlık kontrolleri ile kanseri erken evrede hatta öncül lezyonlar aşamasında yakalamak ve önlem almak mümkün olabilmektedir.

Rahim ağzı kanseri

Rahim ağzı kanseri, rahim ağzı (serviks) olarak adlandırılan, rahmin alt kısmında görülen kanserdir. Rahim ağzı, rahmin vajinaya açılan ve doğum esnasında genişleyen kısmıdır. Rahim ağzı kanseri; dünyada kadınlarda meme kanseri ve kalın bağırsak kanserinden sonra dördüncü sıklıkta görülürken, ülkemizde dokuzuncu sıradadır. Kırk yaş altı kadınlarda en sık görülen üçüncü kanserdir. Rahim ağzı kanseri, nedeni tamamen aydınlatılmış bir kanser olup önlenebilir bir hastalıktır. Erken dönemde yakalanmış serviks kanserli kadınların tanı koyulduktan sonraki 5 yıllık sağlıklı yaşam süreleri %90’ın üzerindedir. Rahim ağzı kanseri genellikle 30-50’li yaşlarda görülmektedir.

Rahim ağzı kanserindeki tedavi başarılarının ana sebebi tarama yöntemi olan Pap smear testi ile erken teşhis sağlanmasıdır. Tarama ve erken teşhis sonucunda hastalar tedavi edilebilmekte ve hastalık yok edilebilmektedir.

Rahim ağzı kanserinin ana nedeni, human papilloma virüs (HPV) olarak adlandırılan virüslerdir. HPV cinsel yolla bulaşmaktadır. HPV kadın ve erkeklerde fark etmeksizin genital bölgede siğillere neden olmaktadır. Ayrıca, kadınlarda rahim ağzı kanserinin oluşmasına neden olmaktadır. Rahim ağzındaki hücrelerin anormal hücrelere dönüşmesine neden olan HPV enfeksiyonlarıdır. Rahim ağzı kanseri uzun süren, inatçı yüksek riskli HPV enfeksiyonu sonucu oluşmaktadır. HPV enfeksiyonu oldukça sıktır; cinsel aktif kadınların yarısı yaşam boyu HPV enfeksiyonu ile karşılaşır. HPV enkesiyonu kadınlarda bulgu vermeyebilir ve her HPV enfeksiyonu herkeste rahim ağzı kanserine dönüşmeyebilir.

Rahim ağzı kanseri için risk faktörleri:

• HPV enfeksiyonu ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar.
• Erken yaşta (16 yaştan önce) ilk cinsel ilişki
• Partner sayısının çok olması
• Partnerin partner sayısının çok olması
• Tütün kullanımı
• Beslenme alışkanlığı (meyve ve sebzeyi az tüketmek rahim ağzı kanseri riskini artırmaktadır)
• Yüksek doğurganlık sayısı
• Özellikle 5 yıldan daha uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması (organ nakli, immun sistemi baskılayan ilaç kullanılması)

Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Belirtileri

• İlişki sonrası kanama
• Düzensiz kanamalar
• Vajinal akıntı (sulu, pembe, soluk olabilir)
• Miktar olarak normalden daha fazla kanamayla seyreden ve daha uzun süren adet dönemleri
• Bel ve sırt ağrısı
• Kasık ağrısı
• Yorgunluk, halsizlik
• İştah kaybı
• Şişmiş ayak ve ayak bilekleri
• Kilo kaybı

Rahim Ağzı(Serviks) Kanseri Tedavisi

Hastalığın yaygınlığına göre cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.

Rahim Ağzı Kanserinden Korunma

• HPV aşıları: Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.
• 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak
• Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim
• Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak
• Erkeklerin sünnet olması
• Sigara kullanmamak
• Sebze ve meyvelerden zengin sağlıklı beslenmek

Rahim Ağzı(Serviks) kanserinde MR-Linac

• Radyoterapi uygulanan hastalardan iç tedavi (brakiterapi) için uygun olmayan hastalara güvenle ek doz uygulanabilir
• Nüks etmiş rahim ağzı kanserinde MR görüntüsünün üstünlüğü ve tedavi sırasında tümörün görülmesi nedeni ile güvenle kullanılabilir
• Daha önce ışın almış hastalarda ikinci seri ışınlamada MR-Linac güvenle kullanılabilir
• Yayılmış hastalıkta yayılan bölgelerin yüksek doz ile yok edilmesine olanak tanır.
• UNITY cihazının fonksiyonel görüntüleme özelliği de mevcut olup tedavi sırasında bile yanıt değerlendirilmeye olanak tanır
• Küçülen tümör boyutuna uygun olarak her gün yenilenen tedavi planı sayesinde çevredeki sağlıklı dokuların azami derecede korunmasını sağlar.

Rahim (Endometrium)/Uterus Kanseri Nedir?

Rahim kanseri, gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanserdir. Gelişmekte olan ülkelerde ise jinekolojik kanserler arasında ikinci sıradadır. Obezite ve endometrium kanseri arasında da anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Obez hastalarda endometrium kanseri nedeniyle yaşam kaybı oranlarının daha yüksek olduğu bulunduğu için kilo almaya karşı önlem almak rahim kanseri açısından çok önemlidir.

Rahim kanseri, rahmin içini döşeyen tabakanın hücrelerinden kaynaklanmaktadır. Erken bulgu vermesi nedeni ile genellikle erken dönemde tespit edilebilmektedir. Tedaviye erken dönemde başlandığında ise başarı şansı yüksektir.

Belirtileri

• Anormal vajinal kanama veya vajinal lekelenme/akıntı. Özellikle menopoz sonrası kanmalara dikkat edilmelidir
• Alt karın bölgesinde (pelvik bölgede) ağrı, rahatsızlık veya baskı hissi
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Karında şişkinlik
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Kansızlık
• İdrarda azalma ve buna bağlı kanda üre değerlerinde artış
• Genital bölgede kitle

Risk Faktörleri

• İleri yaş
• Obezite
• Aile öyküsü
• Erken yaşlarda başlayan ve ileri yaşa kadar devam eden adet döngüleri
• Infertilite (kısırlık) öyküsü veya doğum yapmamış olmak
• Yağlı beslenme
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Meme ve yumurtalık kanseri öyküsü

Rahim (Endometrium) Kanserinden Korunma Yolları

• Sigara ve alkol gibi kanser yapıcı maddelerden uzak durmak,
• Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak
• Kilo almamak ve spor yapmak
• Doğum kontrol ilaçlarının kullanımı kanseri riskini azaltmaya yardımcı olmaktadır,
• Düzenli smear testi yaptırmak,

Tanı

• Endometrial biyopsi
• istereskopi (işlem sirasinda biyopsi de yapılabilir)
• Dilatasyon ve küretaj (D&C)
• Görüntüleme tetkikleri (Ultrasonografi, MR, Bilgisayarlı Tomografi gibi): özellikle hastalığın yaygınlığını saptayabilmek için

Tedavi

• Cerrahi (ana tedavisidir)
• Radyoterapi
• Kemoterapi
• Hormonal tedaviler

Yumurtalık (over) Kanseri

Yumurtalık kanseri, yaşam boyu düşünüldüğünde her 70 kadında bir görülmektedir. Yumurtalık kanseri, kadın genital sistemi kanserleri arasında geç bulgu verdiğinden, tanı konulduğu anda çoğu zaman ileri evrededir. Daha çok menopoz sonrası tanır konur ve yaklaşık %70-80 hastada epitel dokudan köken alır. Maalesef bir tarama testi yoktur genellikle tesadüfen tanı konur. Yıllık jinekolojik muayeneleri aksatmamak önemlidir.

Belirtiler

• İştahsızlık kilo kaybı
• Sürekli tokluk hissi ve hazımsızlık
• Mide bulantıları
• Karın alt kısmında rahatsızlık hissi
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik, özellikle kabızlığın ortaya çıkması,
• Mesane alışkanlıklarında değişiklik, sık sık idrara çıkma ihtiyacı,
• Vajinal kanama,
• Kasıkta dolgunluk veya ağrı,

Risk faktörleri

• Aile öyküsü (meme ve yumurtalık kanseri)
• Meme kanseri öyküsü
• Yumurtlamayı artırıcı ilaç kullanmak
• Doğum yapmamış olmak
• Doğum kontrol hapı kullanımı yumurtalık kanseri riskini azaltır.

Tanı

• Muayene
• CA125 adlı tümör belirteci (kandan bakılır)
• Görüntüleme tetkikleri (ultrason, tomografi, MR)

Tedavi

• Cerrahi
• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Hedefe yönelik ajanlar

Yumurtalık (over) kanserinde MR-Linac

• Batın ve pelvik bölgede sınırlı sayıda nüks gelişen ve nüks bölgesi cerrahi için uygun olmayan hastalarda güvenle kullanılabilir
• Yayılmış hastalıkta yayılan bölgelerin yüksek doz ile yok edilmesine olanak tanır.