Tetik parmak, eldeki tarak kemikleri ile parmakların eklem yaptığı bölgedeki “pulley” adı verilen halkanın kalınlaşarak tendonu sıkıştırması ve serbest kayma hareketini önlemesi sonucu ve tendonların üzerinde oluşan nodüllerin veya aşırı hareketin yıprattığı tendon kılıfının bu duruma verdiği yangısal cevap ve şişlik nedeniyle de gelişebilen bir hastalıktır.
Tendonlar; kasların kemikler ile bağlantısını sağlayan, bir çeşit halat gibi görev yapan dokulardır. Kaslar kasıldığı zaman tendonlar aracılığı ile kemikleri hareket ettirirler. Böylece parmaklarımızı ve diğer uzuvlarımızı hareket ettirmiş oluruz. Tendonların etrafında tendon kılıfı adı verilen ve onları çepeçevre saran bir doku da mevcuttur. Parmaklarımızın hareketini sağlayan kaslar ön kol bölgesinde bulunmaktadır. Bu kasların tendonları parmaklarımızı hareket ettirmek için el bileğini geçip parmak uçlarında sonlanırlar. Bu uzun tendonların el bileği ve avuç içi boyunca rahatlıkla kayarak hareket etmesi gerekmektedir. Bu hareketin hatasız ve rahat olarak gerçekleşmesi için tendonlar, parmaklarımız boyunca aralıklı dizilmiş olan, “pulley” adı verilen halkalar tarafından sarılırlar ve bu halkalar bir çeşit tünel oluştururlar. Oluşan bu tünel sayesinde hem tendonlar kemiğe yakın bir şekilde muhafaza edilmiş olur hem de kayma hareketi kolaylaşır. Tetik parmak, eldeki tarak kemikleri ile parmakların eklem yaptığı bölgedeki (parmak kökleri) “pulley” adı verilen halkanın kalınlaşarak tendonu sıkıştırması ve serbest kayma hareketini önlemesi sonucu gelişebileceği gibi tendonların üzerinde oluşan nodüllerin veya aşırı hareketin yıprattığı tendon kılıfının bu duruma verdiği yangısal cevap ve şişlik nedeniyle de gelişebilir. Sonuç olarak tendon parmağı bükme esnasında, tünel içerisinde hareket ederken sıkışır ve parmağımızı doğrultmaya çalıştığımızda takılır. Kilitlenen parmak, düzeltilmeye zorlandığında aniden sıkıştığı yerden kurtulur ve bir anda açılır. Bu esnada “klik” sesi ve tendonda bir atlama duygusu hissedilebilir. Açılma esnasındaki zorlanmaya bağlı oluşan yangı beraberinde şişliğe de sebep olur ve her parmak hareketinde bu durum tekrarlanarak kısır bir döngüye sebep olur. Bazen bu döngü sonucunda oluşan şişlik parmağın tamamen kilitlenmesi ve açılmasının zorlaşması ile sonuçlanır.
Tetik Parmağın Nedenleri Nelerdir?
Tetik parmağa neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Tetik parmak gelişiminde artışa sebep olabilecek bazı risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir.
•Tetik parmak kadınlarda, erkeklere oranla daha fazla görülür.
•40 ila 60 yaş arasındaki kişilerde görülme sıklığı artmıştır.
•Diyabet (şeker hastalığı), Gut hastalığı ve Romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması) görülen hastalarda sağlıklı kişilere oranla daha fazla görülür.
•Avuç içini ve parmak köklerini zorlayarak çalışan kişilerde görülme sıklığı artmıştır.
•Avuç içine alınan darbelerle ile ilişkili olabileceği düşünülmüştür.
Tetik Parmağın Belirtileri Nelerdir?
Başlangıçta genellikle travma ile ilişkili olmayan parmak köklerinde rahatsızlık hissi ve o bölgeye basmakla hissedilen gerginlik şeklinde belirti verir. Bazen elin aşırı kullanılması sonrasında da bu şikayetler oluşabilmektedir. Tendon kılıfı üzerinde Nodülü olan hastalarda bu bölgeye dokunmak ile nodül hissedilebilir. Parmak takılmaya başladığında kişi, Problemin parmağının orta boğumunda veyada baş Parmağının en uçtaki boğumunda olduğunu düşünebilir.
Çünkü takılan tendon bu eklemlerin oynamasını sağlamaktadır. Parmağın açılması ile ağrı hissedilebilir ve açılma esnasında atlama hissi ile birlikte “klik” sesi oluşabilir. Uzun süreli hareketsizlik sonrasında, örneğin sabah uykudan uyanıldığında ağrı ve şişlik daha fazla hissedilebilirken, hasta parmağının çıktığını da düşünebilir. Tek parmak etkilenebildiği gibi birden fazla parmakta da görülebilir.
Tetik Parmak Tedavisi İçin Hangi Bölüme Başvurmalıyım?
Tetik parmak hastalığı, “Ortopedi ve Travmatoloji Klinikleri”nde sık karşılaşılan ve kolaylıkla tanı alan bir durumdur. Doktorunuz sizinle şikayetleriniz hakkında konuşarak, elinizi muayene ederek tanı koyar. Herhangi bir laboratuar testine ya da görüntülemeye genellikle ihtiyaç duyulmaz.
Tetik Parmak Hastalığında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tetik parmak tedavisinde amaç, parmakların takılma ya da kilitlenmesinin önlenmesi ve parmak hareketlerinin herhangi bir şikayete neden olmadan
Tam olarak yapılabilmesini sağlamaktır. Tendonların rahat şekilde kayma hareketi yapması ve ağrının giderilmesi hedeflenmektedir. Tedavi yöntemleri, cerrahi olmayan ve cerrahi yöntemler olarak iki ana başlıkta ele alınabilir Cerrahi olmayan tedavilerin başında, ilk sırada istirahat gelir. Eğer şikayetler fazla değilse parmağın istirahatı, problemin çözülmesini sağlayabilir. Doktorunuz size parmağınızı normal; istirahat pozisyonunda tutacak çeşitli aparatlar önerebilir. Elini zorlayıcı uğraşları olan kişilerin yaşam tarzında değişiklikler yapması şikayetlerini gidermekte faydalı olacaktır. Ağrıyı ve yangısal durumu baskılamak için ağrı kesici ve yangı dindirici ilaçlar şikayetlerin gerilemesinde faydalı olabilir. Sıkışan halkanın (pulley) gevşemesine ve yangısal durumun baskılanmasına faydalı, cerrahi dışı seçeneklerden biri de bu bölgeye steroid (kortizon) içeren ilaçların enjekte edilmesidir. Steroidler çok kuvvetli yangı baskılayıcı etkileri olan ilaçlardır ve tendonu çepeçevre saran tendon kılıfına uygulanır. Uygulama etkisini tek seferde gösterebilirken, etkisi geçici olabilir ve enjeksiyonu tekrarlamak gerekebilir. Eğer iki kez enjeksiyon sonrasında şikayetlerde gerileme olmaz ise cerrahi düşünülmelidir. Uzun süredir şikayetleri olan veya şeker hastalığı gibi eşlik eden hastalık nedeniyle tetik parmak gelişen hastalarda steroid uygulaması geçici rahatlama sağlar. Tetik parmağın cerrahi tedavisi tehlikeli bir durum değildir. Cerrahi tedavi kararı hastanın şikayetlerinin ciddiyetine, cerrahi olmayan tedavilerden fayda görülmemesine ve her şeyden önce hastanın isteği ile alınır. Cerrahinin amacı takılmaya ve kilitlenmeye neden olan tünel ve halkanın kesilerek gevşetilmesi, tendon hareketlerinin kolay bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanmasıdır. Cerrahi müdahale genellikle hastanede yatış gerektirmez (ayaktan cerrahi) ve basit bir lokal (bölgesel) anestezi uygulaması ile gerçekleştirilir. Avuç içinden parmak köküne yapılan küçük bir kesi yardımıyla, bazen de bir iğne ucu ile kapalı bir şekilde işlem uygulanır. Ameliyat bitiminde parmak hareketleri kontrol edilerek müdahale sonlandırılır. Kesilen doku iyileştiğinde daha gevşek olacak ve tendon hareketleri için daha fazla alan kalacaktır.
Meydana Gelebilecek Sorunlar Nelerdir?
Ameliyat sonrasında oluşabilecek aksilikler şöyle sıralanabilir;
• Gevşetilen tendon kılıfının ötesinde uzun süredir devam eden gerginliğe bağlı olarak parmağın tam olarak doğrultulmasında kısıtlılık meydana gelebilir.
• Yetersiz cerrahi gevşetmeye bağlı olarak takılma ve kilitlenme şikayetleri tekrar edebilir.
• Kılıfın aşırı gevşetilmesine bağlı olarak tendonun sarkması
• Yara yerinde enfeksiyon
Ameliyat Sonrası Dönemde Nelere Dikkat Etmemiz Gerekir?
Çoğu hasta cerrahi sonrası dönemde, parmak hareketlerine hemen başlayabilir. Yara alanında ağrı hissedilmesi beklenen bir şikayettir. Elin kalp seviyesi üzerinde tutulması ağrı ve şişliği azaltacaktır. Ağrı ve şişliğin gerilemesi ve tamamen kaybolması genellikle birkaç haftada gerçekleşir fakat bazı hastalarda bu süre altı aya kadar uzayabilir. Cerrahi öncesinde parmağında ciddi katılık olan hastaların, cerrahi sonrasında fizik tedavi almaları ve parmak egzersizleri yapmaları gerekebilir.