Tüp Bebek Hazırlığı
İnfertil ailenin ilk görüşmeye Karı-koca birlikte gelmesi, tedavinin seçiminin yapılması ve kararların ortak olarak alınması açısından son derece önemlidir.
Karaciğer, böbrek fonksiyon testleri, pıhtılaşma, sarılık, genetik kan tetkikleri, kültürleri, histerosalpingografi(HSG), hormonal incelemeleri tamamlanmaya çalışılır. Böylece önceden saptanabilecek bir problemin, IVF işlemini etkilemesi önlenebilecek ve çiftin bu konuda bilgilendirilmesi sağlanabilecektir. Bazı hormonların (östradiol, FSH, LH) mutlaka adetin 2. veya 3. gününde değerlendirilmesi gerekir. Bu sonuçlar hem başarı şansınızın değerlendirilmesinde hem de daha sonraki tedavinizde ilaç dozunuzu belirlemede yardımcı olacaktır.
Yapılacak Olan Temel Tetkikler:
Yumurtaların Geliştirilmesi (Kontrollü Ovarıan Hiperstimülasyon)
Sağlıklı bir kadında her ay doğal olarak bir yumurta gelişimi var iken tüp bebek uygulamalarında başarı şansını artırmak için, suni yöntemler ile uygulama yapıldığından yumurta sayısını arttırmak gereklidir. Bu nedenle yumurtalıkları uyarıcı ilaçlar kullanılır. Tedavi şeması kadının yaşına, yumurtalık rezervine, hormonlarına, kilosuna, önceki tüp bebek uygulamalarındaki yanıtına, içtiği sigara miktarına ve geçirilmiş yumurtalık cerrahisine göre belirlenmekte ve 'uzun' veya 'kısa' protokol şeklinde olmaktadır. Yumurtaları uyarıcı ilaçlar çoğunlukla cilt altı enjeksiyonla uygulanır. Uygulama şekli genelde göbek deliğinin 4 parmak sağı-solu, karnın en yağlı olduğu bölgeye dik olarak yapılması şeklindedir.
Uzun protokolde; kadının adet döngüsüne göre olmakla beaber bir önceki adetinizin 18-21. gününden itibaren olmak üzere gelişecek yumurtaların aynı olgunlukta olmasını sağlamak amacıyla GnRH adı verilen ilacı ciltaltı iğne şeklinde kullanmanız gerekecektir. Bu ilacı kullanırken gördüğünüz adetle birlikte yumurtalıkları günlük uyarıcı ilaçlarınıza başlanacak ve bunlar ortalama 7-10 gün süreyle kullanılacaktır. Bu arada yumurtalıklardaki gelişen folliküler yapılan ultrasonografik ve hormonal incelemelerle takip edilir. Tüm bulguları değerlendiren doktor, yumurtaların toplanması için en uygun zamanı belirler. Yeterli büyüklüğe erişen folliküllerdeki yumurtaların olgunlaşması için HCG (human chorionic gonadotropin) adlı ilaç belirtilen saatte uygulanır ve 36 saat sonrasında yumurta toplama işlemi yapılır. Ortalama % 10 kadında işlemin, yetersiz yumurta gelişimi, erken yumurtlama, hormonlarda istenmeyen değişiklikler gibi çeşitli nedenlerle yumurta toplama aşamasından önce sonlandırılması gerekmektedir.
Yumurtaların Toplanması (OPU) Yumurtalara zarar vermeyecek dozda damar yolundan uyku getirici, sakinleştirici ve ağrı kesici ilaçlar(Dormicum, fentanyl) - sedasyon anestezisi- altında vajinal yoldan üzerine yumurta toplamayı sağlayacak kısım eklenmiş ultrasonografi yardımıyla (transvajinal ultrasonografi) gerçekleştirilir. Transvajinal metodta yumurtalıklar, vajene yerleştirilen bir ultrasonografi probu ile görüntülenir. Vajen duvarından geçerek yumurtalığa doğru ilerletilen bir iğne aracılığı ile buradaki folliküllerin içindeki sıvı aspire edilir. Bu sıvı ile birlikte gelen yumurta mikroskop altında bulunarak toplanır. Bu işlem genelde 30 dakikadan daha kısa sürer. Ağrı Hissedilmez. Hasta, çevresinin ve yapılan işlemin farkında olabilir. Sedasyona yanıtta da kişisel farklılıklar olabilir.
Sperm örneği verme Döllenme işleminde kullanılmak üzere androloji laboratuvarına yumurtaların toplandığı gün, sperm örneği vermeniz gereklidir. Androloji laboratuvarı sorumluları tarafından bunun zamanı ve uymanız gereken kuralları size açıklayacaktır. Eğer daha önceden dondurulmuş TESE (Testiküler Sperm) örneğiniz var ise örnek istenmeyecektir.
Döllenme işleminde kullanılacak sperm örneği içindeki sperm hücreleri, çeşitli yöntemlerle ayrılır. Daha iyi hareket edenleri seçilir.
Oositlerin inkübasyonu ve fertilizasyonu Yumurtalar mikroskop altında değerlendirilir, her biri olgunluklarına göre değerlendirilir ve IVF veya ICSI işleminden (aşağıda belirtilen) birisi yapılana kadar besleyici sıvılarda 3- 4 saat bekletilir. Döllenmenin gelişip gelişmediği ertesi gün kontrol edilerek taze besleyici sıvı içine yerleştirilir. Normal şartlarda döllenme oranı çiftin yumurta sayısı, kalitesi, ve sperme bağlı olarak değişkenlik göstermekle beraber ortalama %70- 80 civarındadır. Döllenmiş ve bölünmeye devam eden embriyo gelişme kapasitesine göre laboratuarda 2-5 gün arasında takip edilir.Daha sonra transfer işlemi uygulanır.
İnvitro fertilizasyon (IVF): Toplanan yumurtalar özel yöntemlerle hazırlanmış belli sayıdaki sperm hücresi ile özel kültür sıvıları içinde bir araya konularak anne vücut ortamını taklit eden cihazlarda (inkübatörler) bekletilirler. Bu işleme, inseminasyon denir. Aşağıda açıklandığı üzere yumurtalar IVF ve ICSI sonrasında benzer şekilde takip edilirler.
İntrasitoplazmik sperm injeksiyonu (ICSI - mikroenjeksiyon): İlk defa 1992 yılında uygulanmıştır. Özel bir mikroskop ve mikromanüpilatör denilen aletler yardımı ile bir iğne içine kuyruğundan alınan tek bir sperm hücresi (erkek üreme hücresi) yumurtanın içine enjekte edilir. ICSI erkek infertilitesi için bir devrimdir. Böylece çok düşük sperm sayısı, hareketi ve şekli bozuk olan infertil erkekler çocuk sahibi olabildiği gibi, hiç sperm hücresi olmayan erkeklerde eğer testislerinde (yumurtalık) cerrahi girişimle (TESE) hücre bulunursa mikroenjeksiyon - ICSI ile çocuk sahibi olabilmektedir.
Assisted Hatching (AHA): Gebelik oranlarını arttırmak için embriyoların rahime tutunma oranlarını arttırmak için geliştirilmiş bir tekniktir. Embriyonun etrafını saran kılıfa (zona pellucida) başarı oranları benzer olan lazerle, asitle ya da mekanik yöntemlerle delik açılır. Transfer günü embriyolog, embriyoları değerlendirerek bu işlemin uygulanıp uygulanmayacağına karar verir.
Embriyo Transferi Döllenmiş ve belirli bir bölünme aşamasına ulaşmış embriyolar embriyolog tarafından bölünme hızlarına, hücre biçimlerine ve genel görünüşüne göre değerlendirilir. Embriyoların gelişim hızlarına göre transfer günü 2ci günden 5ci güne kadar olabilir. Embriyoloğumuz transfer edilecek normal olduğunu düşündüğü embriyoları anne adayının yaşına, aile öyküsü ve mevcut embriyoların kalitesine göre belirleyip hazırlar. Transfer edilecek embriyo sayısı, 35 yaşından küçük ve infertilite nedeni azalmış yumurtalık rezervi ve şiddetli erkek faktörü dışındaki durumlar olan bayanda en fazla 2 embriyo olup çoğul gebelik riski %30’dur. Bununla beraber 35 yaş üzerinde transfer edilecek embriyo sayısı 3 ve üzeri olabilir. Bu sayıların üzerinde çok iyi olduğu düşünülen embriyolarımız varsa transferden sonra dondurulabilir.
Transfer işlemi karından yapılan ultrason eşliğinde oldukça kolay ve ağrısız bir uygulamadır. İçinde embriyolar bulunan çok ince özel plastik kateter ile, jinekolojik muayene pozisyonundaki kadının rahim ağzından geçilerek rahim içine yerleştirilir ve bir enjektör yardımı ile içindeki embriyolar rahim içine püskürtülür. Transfer sırasında ultrasonografi yardımı ile rahmin görüntülenmesi için mesanenin kısmen dolu olması gereklidir. Ortalama 10- 20 dakika kadar süren bir işlemdir. Transferden sonra size, kullanacağınız ilaçlar, yaptırmanız gereken kan testleri ve dikkat etmeniz gereken konularda bilgi verilecektir.
