20 / 64
kaşıntılı olan bu deri döküntüsü Çölyak hastalığının
tedavisi ile düzelir.
Çölyak Hastalığının
Toplumda Görülme Sıklığı Nedir?
Ailesel-Genetik Geçiş Var Mıdır?
Bağışıklık sisteminin çok belirgin bir uyarıyla uya-
rılması ile genetik yatkınlık olan bireylerde ortaya
çıkmaktadır. Belirgin uyarı yapan olaylar arasında
hamilelik, ciddi travma, ameliyat, ciddi barsak en-
feksiyonları ve aşırı duygusal stres sayılabilir. Ayrıca
tiroit bezi iltihabı (tiroidit), Tip 1 diyabet, Down
ve Turner sendromlarında da Çölyak hastalığı daha
fazla oranda görülmektedir. Toplumumuzda Çölyak
hastalığı yaklaşık %1 sıklıkta görülmektedir. Gene-
tik yatkınlık olduğundan ailesinde birinci derecede
yakınında Çölyak hastalığı bulunan birisinde %10
civarında Çölyak hastalığı bulunma riski vardır.
Çölyak Hastalığı
Hangi Besinler ile Oluşur?
Buğday ürünü olan her şey (un, ekmek, bulgur,
irmik, makarna, bisküvi) en sık tüketilen gluten
deposu yiyeceklerdir. Arpa ve çavdar kaynaklı gı-
dalar da bu şekilde riskli yiyeceklerdir. Ayrıca salça,
mayonez, ketçap, salata sosları, hazır şekerlemeler,
hazır patates kızartması, patates cipsi, mısır cipsi
ve salam-sosis gibi gıdalarda gluten mevcuttur.
Gıdaların ötesinde ilaç kaplama maddeleri, şampu-
an, makyaj malzemeleri, oyun hamuru ve zarf-pul
yapışkanları gibi hayatın içerisindeki pek tahmin
edilmeyecek kadar malzemede de gluten kullanıl-
maktadır.
Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhiste altın standart yöntem olarak kan testi ve
endoskopi yöntemi ile ince barsaklardan biyopsi
alınması gerekmektedir. Kan testinde trans-gluta-
minaz oto-antikorları araştırılır ve yukarıda bah-
sedilmiş olan bağışıklık sisteminin verdiği anormal
reaksiyon test edilir. Kan testi pozitifliği varlığında
alınan ince barsak biyopsisinin mikroskop altında
incelenmesi ile barsaklarda düzleşme saptanırsa
teşhis konulmuş olur. Bazen teşhiste problem veya
sınırda sonuçlar ortaya çıkarsa HLA adı verilen pro-
teinlerin genetik olarak hastada var olan alt-tipinin
araştırılması ile de teşhis konulabilir.
Çölyak Hastalığının Tedavisi Nasıldır?
Çölyak hastalığında ilaç, aşı veya cerrahi tedavinin
yeri yoktur. Hastalığın en önemli tedavisi gluten
maddesinin alınmamasıdır, yani hayat boyu diyet
yapmak tedavinin temel prensibidir. Daha önce
bahsedildiği gibi sadece buğdaygillerden doğrudan
uzak durmak yetmemektedir, çünkü pek çok gıda
ve gıda olmayan üründe gluten maddesi buluna-
bilmektedir. Bu nedenle teşhis sonrasında alanında
uzman bir diyetisyen ve Gastroenteroloji doktoru
ile takip yapılması en önemli tedavi basamağıdır.
Mevcut hasta dernekleri, hasta grupları ve inter-
net forumları gibi hastaların bir araya gelerek de-
neyimlerini paylaştıkları sosyal alanlar da tedavinin
önemli bir parçası olarak kabul edilebilir. Buğdaygil-
lerin diyetten arındırıldığı bu farklı ve yeni dünya-
20