40-41 / 64
V tam n Çeş tler
Ya amsal faal yetler m z n normal ve sağlıklı b r ek lde yürütüleb l-
mes ç n sürekl olarak tem n gereken v tam nler ba lıca k büyük grupta
ncelenmekted r:
Suda ve yağda er yen v tam nler b rb r nden
ayıran öneml özell kler u ek lde özetleneb l r:
Suda eriyen vitaminler
(B grubu vitaminler ve C vitamini)
Yağda eriyen vitaminler
(A, D, E ve K vitaminleri)
B vitaminleri,
aralarında
B1, B2,
B3, B5, B6, B7, B9
ve
B12
vitaminlerinin
bulunduğu büyük
bir vitamin grubunu
oluşturmaktadır.
Suda er yen v tam nler n s nd r m ve
vücuda alınması görecel olarak daha kolay, yağda
er yen v tam nler n se lg l sürec normal safra salgısına,
safra keses n n sağlıklı çalı masına, normal yağ s nd r m ve
em l m ne bağlı olarak gerçekle t ğ ç n daha zordur.
Suda er yen v tam nler n, vücutta depolanamadıkları ya da sadece kısa
süreyle yetecek depolara sah p oldukları ç n, düzenl olarak tem n
ed lmeler zorunluluğu mevcuttur. Buna kar ılık yağda er yen v tam nler,
ba ta karac ğer ve yağ dokusu olmak üzere vücutta depolandıklarından,
kısa sürel eks kl kler öneml sorun yaratmamaktadır.
Suda er yen v tam nler n, ht yacın üzer nde alınan
yüksek dozları, sınırlı kabul ed len depolarına g rd kten sonra
kalan m ktarları drarla uzakla makta ve böylece, toks k / zararlı tes r
gösterme olasılıkları dü ük olmaktadır. Yağda er yen v tam nler se,
büyük b r depolama kapas tes ne sah p yağ dokusunda
depolandıklarından, günlük ht yacın üzer nde uzun sürelerle
kullanılmaları durumunda, c dd sonuçları
olab len toks k / zararlı etk ler
olu turab lmekted rler.
Günlük V tam n İht yacı
Sağlıklı nsanların çe tl bes n öğeler ne a t
günlük ht yaçlarının bel rlenmes , beslenme
planlarının olu turulması ve beslenme
durumlarının değerlend r lmes amacıyla, farklı
ulusal ve uluslar arası kurulu lar tarafından çe tl
sayısal değerler bel rlenm t r. Bunlar arasında,
v tam nlerle lg l öner ve değerlend rmelerde en
sık kullanılan fade RDA’dır.
RDA, “sağlıklı b reyler n
neredeyse tamamının
(%97-%98)
beslenme
ht yaçlarını kar ılamaya
yetecek, ortalama günlük
alım m ktarı” olarak
tanımlanmı tır.
V tam nler ç n RDA değerler bel rlen rken, c ns yet (kadın / erkek), ya ve ya am
dönem (örneğ n, büyüme çağı, gebel k / emz rme dönemler , menopozal dönem) değ ken-
ler bel rley c olmaktadır.
“Recommended D etary Allowance”
( Tavs ye Ed len Günlük Bes n AlımM ktarı )
Buraya kadar özetlenenlerden anla ı-
lacağı g b
“V tam n Kullanalım mı?”
sorusu-
na her b rey ç n doğru olacak tek b r cevap
vermek mümkün değ ld r. Bunun yer ne,
aralarında c ns yet, ya , ç nde bulunduğu
ya am dönem , b l nen sağlık sorunları ve
geç rm olduğu cerrah operasyonlar g b
b reysel özell kler n bulunduğu faktörler n
değerlend r lmes yle, her b r b rey ç n ayrı ve
özel b r cevap ver lmes doğrudur. Özetle,
“V tam n Kullanalım mı?” sorusunun cevabı
b reyselle t r lmel d r
ve üphes z, bu özel
kararı vereb lecek en doğru k b r “Hek m”d r.
vitamin
kullanalım
mı?
40
41