Radyoterapide Yeni Dönem: MR Linak
Kanser günümüzde sıklığı artan önemli bir halk sağlığı sorunudur. 2018 yılı verilerine göre yıllık tahmini kanser görülme sayısı 18.1 milyon iken, kansere bağlı ölüm sayısı 9.6 milyon olarak raporlanmıştır. Ancak günümüzde özellikle kanser tarama programlarının sıklıkla kullanılması ve hastaların daha erken hekimlere ulaşabilmesine bağlı olarak, hastalar daha erken evrelerde tanı konarak uygun tedavilerle tedavi edilmektedir. Buna paralel olarak de daha doğru gürüntüleme yöntemleri, patolojik değerlendirme ve yeni tedavi yöntemleri ile de yüz güldürücü sonuçlar elde edilebilmektedir.
Kanser tedavisi multidisipliner bir ekip ile tedavi edilmelidir. Bu deneyimli ekibin içerisinde cerrah, tıbbi onkolog, radyasyon onkoloğu, radyolog, patolog ve hemşireler mutlaka bulunmalıdır. Bazı vakalar onkoloji konseylerinde tartışılarak, tedavinin her aşaması bu konseylerde planlanmaktadır. Kanser hastalarının çok büyük bir kısmı birden fazla bölümde tedavi edilmekte, ancak ortak bir ekip ile takip edilmektedir.
Kanser tedavisinin önemli bir kısmı Radyasyon Onkolojisi bölümü tarafından yapılmaktadır. Bu bölümde uygulanan tedavi yöntemi radyoterapi veya ışın tedavisidir. Bu yöntemle tümöre veya hastalığın yinelemesi açısından yüksek riskli bölgeye radyasyon verilerek tümör dokusunun gerilemesi veya yok edilmesi amaçlanmaktadır. Bu tedavi yöntemi için birçok merkezde lineer hızlandırıcılar (LİNAK) kullanılmaktadır.
Teknolojinin hızla gelişmesine bağlı olarak kanser tedavisinde ve özellikle radyoterapi uygulamalarında çok hızlı değişim görülmektedir. Radyoterapide esas amaç tümöre yüksek radyasyon dozu uygulamak ve tümör çevresindeki normal doku ve organları korumaktır. Bunun sonucunda da yüksek tedavi etkinliği ve daha az yan etki beklenmektedir. Radyoterapi uygulamalarındaki uygulama hatasını en aza indirgemek için tedavi öncesinde veya tedavi sırasında tümörün görüntülemesi oldukça önemlidir. Günümüzde birçok merkezde bu görüntüleme bilgisayarlı tomografi ile yapılmaktadır. Ancak özellikle karın içersindeki dokuları ve yumuşak dokuları tomografi ile görüntülemek oldukça güçtür. Manyetik rezonans (MR) ile bu dokular yüksek çözünürlükle rahat bir şekilde görüntülenebilmektedir. Hem MR hem de LİNAK’ı barındıran MR-LİNAK cihazı ile tümör bölgesi ve normal dokular daha keskin görüntülenerek etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir.
Radyoterapi uygulamalarında devrim niteliğinde değişime sebep olan MR-LİNAK teknolojisi ile tedavi öncesinde ve tedavi sırasında tümör takip edilerek yüksek radyasyon dozları doğru bir şekilde hastaya uygulanabilmektedir. Ayrıca yüksek çözünürlüğe sahip 1.5 Tesla MR-LİNAK cihazı ile tedavi sırasında tümör boyutunda ve şekilindeki değişiklik aynı anda düzenlenerek yeniden tedavi planlaması yapılabilmektedir. Özellikle karın içi yerleşimli tümörler ve akciğer kanseri barsak hareketleri ve nefes alıp vermeye bağlı olarak yer değiştirebilmektedir. Tedavi sırasında MR eşilğinde tümör hareketlerinin devamlı takip edilmesi, tedavi sırasında oluşabilecek hataları da en aza indirgemektedir. 1.5 Tesla MR-LİNAK’da bulunan fonksiyonel görüntüleme özelliği ile de tedavi seansları arsındaki tedavi yanıtları çok erken bir şekilde değerlendirilebilmektedir. Bu yöntem sayesinde de tedavi yanıtına göre kişiye özel en etkili tedavi planlanabilmektedir.
MR-LİNAK cihazının klinik uygulamadaki avantajları:
• Daha keskin görüntüleme
• Tümör dokusuna çok yüksek dozların uygulanabilmesi
• Çevre normal doku ve organların daha iyi korunabilmesi
• Tedavi süresinde kısalma (1 – 5 gün arası)
• Tümör dokusuna kısa sürede etki
• Tedaviye çok hızlı yanıt alabilme
• Yineleyen tümörlere tekrar radyasyon verebilme imkanı
olarak sıralanabilir. Özellikle kısa süreli tedaviler ile hastaların konforu bozulmadan etkili bir şekilde radyoterapi uygulamaları yapılabilecektir. 1.5 Tesla MR-LİNAK’ın bir diğer önemli avantajı ise, daha önce radyoterapi uygulanan bölgelerde nüks sonrası ikinci seri ışınlamaların yapılabiliri olmasıdır.
1.5 Tesla MR-LİNAK başta karın içi yerleşimli tümörler olmak üzere birçok tümörün tedavisinde etkili olarak kullanılabilmektedir. 1.5 Tesla MR-LİNAK’ın en sık kullanıldığı hastalık grubu
• Prostat kanseri
• Pankreas kanseri
• Akciğer kanseri
• Meme kanseri
• Rektum (kalın barsak) kanserleri
• Jinekolojik tümörler
• Karaciğer/hepatobilyer kanserleri ve metastazları
• Beyin tümörleri
• Lenf bezi metastazları
• Kemik metastazları
• Yineleyen tümörlerin bir kısmı
olarak sıralansa da, klinik tecrübenin artışına paralel olarak da diğer tanılı hastalarda da kullanılabilecektir.
Bütün bu bulgulara paralel olarak Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı Ankara Hastanesi’nde 1.5 Tesla MR-LİNAK cihazının kurulumu başlamıştır. 1.5 Tesla MR-LİNAK cihazı Türkiye’de ve komşu ülkelerde ilk defa hastanemiz bünyesinde çok kısa sürede faaliyete girerek uygun hastalara etkin bir tedavi sağlayacaktır. Dünyada sayılı kanser tedavi merkezlerinde yakın zamanda kullanıma başlanan 1.5 Tesla MR-LİNAK ile tedavi Başkent Üniversitesi bünyesinde uygun hastların tedavisinde kullanılacaktır. Radyoterapi uygulamalarında ve özellikle MR-LİNAK konusunda bölgemizde ve Avrupa’da eğitim merkezi olarak faaliyet gösteren sayılı merkezlerden birisi olarak da, bu tedavi yöntemin uygulanmasında ve ilerlemesinde öncülük yapacaktır.
Bölümümzde 1.5 Tesla MR-LİNAK cihazı ile birlikte görüntü kılavuzluğu eşliğinde radyoterapi uygulama yapabilen diğer LİNAK cihazı da bulunmaktadır. Bu LİNAK cihazı ile yoğunluk ayarlıklı radyoterapi, steretaktik radyoterapi ve radyocerrahi tedavileri de yapılabilmektedir. LİNAK cihazlarından başka, bölümümzde brakiterapi cihazı da bulunmaktadır. Brakiterapi uygulamasında başta jinekolojik tümörler olmak üzere bazı kanser türlerinde radyasyon kaynağı tümör içerisine veya yakınına yerleştirilerek o bölgedeki tümör dokusunun yüksek radyasyon ile küçülmesi veya tamamıyla kaybolması sağlanmaktadır.
Başkent Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı 2006 yılından beri Adana Hastanesi’nde faaliyet göstermekte olup ülkemizde ve dünyada birçok radyoterapi uygulamalrında öncülük yapmıştır. Akademik kadromuz ülkemizde radyoterapi konusunda birçok eğitim programında eğitimlik yapmış, ulusal ve uluslararası birçok toplantılarda da sunumlar yapmıştır. Benzer şekilde Ankara Hastanesi’nde de en iyi radyoterapi uygulamaları, başta 1.5 Tesla MR-LİNAK olmak üzere, yüksek teknolojik donanımlı ekip ve ekipman ile her türlü radyoterapi uygulamalarına olanak sağlamaktadır. Kanser tedavisinin önemli bir kısmını oluşturan radyoterapi uygulamalarında Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı başta ülkemiz olmak üzere tüm dünyada öncülük yapma konusunda yüksek motivasyonla çalışmaktadır. Radyasyon Onkolojisi ekibi olarak esas amacımız, hastalara en uygun tedavi uygulayarak yaşam kalitesini bozmadan şifa sağlamaktır.