BT Anjiografi

BT anjiografi, vücuttaki başlıca damarların görüntülenmesinde kullanılan kol damarından ilaç verilerek yapılan bir görüntüleme yöntemidir. En sık kullanıldığı bölgeler kalp damarları (Koroner BTA), boyun ana damarları, akciğer damarları, karaciğer, böbrek ve beyin damarları ve aort ve bacak damarlarıdır. Ön kol toplar damarından kontrast madde (Boyalı madde) verildikten sonra kontrastın görüntüleyeceğimiz organ damarına ulaşma süresine göre ayarlanarak çekim yapılır. Son yıllarda gelişen çok kesitli bilgisayarlı tomografi teknolojisi ile artık BT anjiografi çok hızlı bir şekilde ve daha yüksek rezolüsyonlu görüntüler alınarak yapılabilmektedir. Ayrıca özel bilgisayar programları kullanılarak kateterle yapılan anjiografiye çok yakın özellikte 3 boyutlu görüntüler yapılabilir.
Kontrast madde, damarların x-ışını altında görüntülenmesini sağlayan damar yolu ile verilen ilaçtır. Kateterle yapılan anjiyografilerde de aynı ilaç kullanılmaktadır. Kontrast madde verildikten sonra çok kısa süreli tüm vücutta ateş basma hissi, ağızda metalik tat, idrar kaçırıyormuş hissi olabilir. Tüm bunlar saniyeler içerisinde geçer. Kontrast maddelerin bulantı, kaşıntı, kusma gibi yan etkileri yanında nadiren alerji riski de olabilmektedir. Böbrek hastalığı şüphesi olanlarda, diyabetik hastalarda, ileri yaştaki hastalarda önce böbrek işlevlerini gösteren kreatinin düzeyine bakılmakta ve bunun sonucuna göre çekim yapılmaktadır.
BT anjiografi ile anevrizmalar, plak birikimleri (kireçlenmeler), diseksiyon denilen damarda yırtılmalar, darlıklar ve tıkanmalara tanı konulabilir. Stent takılan hastaların takipleri yapılabilir.
Koroner BT Anjiografi
Kalbi besleyen damarlar olan koroner arterlerin bilgisayarlı tomografi ile yine ön kol toplar damarından kontrast madde verilerek yapılan görüntüleme yöntemidir.
Koroner kalp hastalıklarından ölüm, ölüme yol açan hastalıklar arasında ilk sıralarda yer almaktadır. ABD 'de her yıl yaklaşık 1.1 milyon kişi kalp krizine yakalanmaktadır. Koroner arter hastalığı oluşumunda genetik faktörler, sigara, kötü beslenme, kan yağları ve kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı gibi faktörler rol oynamaktadır. Sonradan oluşan kalp hastalıklarının en sık nedenlerinden birisi, kalbi besleyen kan damarlarında damar sertliği gelişmesi nedeniyle tıkanmadır. Kalp damarlarının tıkanması ya da ciddi oranda daralması sonucu kalp kasına yeterli kan gidememekte, kalp kası oksijensiz kalmakta ve kalp krizi oluşmaktadır. Hareketsiz ve stresli hayat tarzı, beslenme alışkanlıklarında değişiklikler son yıllarda koroner arter hastalıklarının görülme oranını daha da artırmıştır.
ABD'de hastanelere göğüs ağrısı ile başvuran hastaların çoğunda kateter anjiografi yapılmakta ve çoğunda sonuçları normal çıkmaktadır. Birçok hastanın gereksiz anjiografi tetkikine maruz kaldığı görülmektedir. Kateter anjiografi halen altın standart yöntemdir ve işlem sırasında stent ve balon dilatasyon gibi tedavi yöntemlerinin uygulanabilmesine olanak vermesine rağmen bazı komplikasyonlar oluşabilmektedir. Kateter damar içerisinde ilerlerken plakların damar duvarından ayrılmasına ve beyin gibi diğer organlara pıhtı atılmasına neden olabilir. Ayrıca işlem sırasında damar tabakalarının ayrılması, girişim yerinde kanama, anevrizma oluşumu da komplikasyonlar arasındadır. Bu nedenle orta ve yüksek risk faktörü taşıyan tüm hastalara BT koroner anjiyografi yapılabilir. Bunlar sigara içenler, birinci derece akrabalarında erken yaşta kalp-damar hastalığı hikayesi olanlar, şeker ve yüksek tansiyonu olanlar olarak sayılabilir. Ayrıca, göğüs ağrısı olanlarda, stres testleri şüpheli çıkanlarda, koroner arterlerde anomali şüphesi olanlarda da yapılmalıdır. Daha önce by-pass cerrahisi geçirmiş olan hastalarda takılan greftlerinin durumunun değerlendirilmesinde de BT anjiografi kullanılabilir.
Sonuçların doğru değerlendirilmesi tetkikin yeterli koşullarda yapılmasına ve kaliteli görüntülerin sağlanmasına bağlıdır. Bu durumda tetkikin doğru tanı oranı da artmaktadır. Tetkik süresi içinde nabzın düşük ve düzenli olması, hastanın nefesini iyi tutması ve görüntünün alınması sırasında ritm bozukluğu olmaması da doğru tanı oranını arttırır. BT çekilmeden önce kalp hızının çok yüksek olmaması için B-bloker özellikli ilaçlar gerekirse kullanılabilir. Hasta inceleme sırasında BT masasına sırt üstü yatar. İnceleme başlamadan önce hastalarda kalbi besleyen damarlarda genişleme sağlayarak daha iyi görüntüleme yapılması amacı ile dilaltı nitrogliserin tablet verilir.
Ön kol toplar damarından kontrast madde verilerek bir nefes tutumu süresi içerisinde çekim yapılmaktadır. Çekim süresi ortalama 10-20 saniyedir. Alınan görüntüler daha sonra değişik planlarda ve üç boyutlu olarak uzman hekimler tarafından değerlendirilmektedir.
Kalp kasını besleyen koroner arterlerde damar sertleşmesine yol açan plak birikimi değerlendirilir. Koroner arterlerde plak birikimleri görülürse yol açtıkları darlığın veya varsa tıkanmanın miktarı tespit edilerek tedavi gerekliliği ve tedavi yönteminin belirlenmesine katkı sağlar. BT koroner anjiyografi koroner stentlerin açık olup olmadığını değerlendirmede de etkili bir yöntemdir. Ayrıca by-pass geçirmiş hastalarda greft damarların açıklığı BT koroner anjiyografiyle yüksek doğrulukta değerlendirilebilir.
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Radyoloji Anabilim Dalında çok kesitli BT ile başta koroner BT anjiografi olmak üzere tüm BT anjiografi işlemleri yapılmaktadır.