49 / 64
de ise tarama, hem daha geniş kapsamlı tetkiklerle
yapılmakta hem de ailede görülen indeks vakanın
yaşı göz önüne alınarak daha erken yaşlarda (indeks
vakanın tanı yaşından 10 sene önce olacak şekilde
yaklaşım kabul görmektedir) planlanmaktadır. Özel-
likle meme ve yumurtalık kanseri öyküsü kuvvetli
olan ailelerde, risk altında olan bireylere koruyucu
amaçlı her iki yumurtalık ve memenin cerrahi ola-
rak çıkartılması da, fayda-zarar değerlendirmesi tam
olarak hasta ile görüşüldükten sonra uygun zaman-
lama gözetilerek planlanabilecek, adı geçen seçe-
neklerdendir.
Kemoprevensiyon
Kanser gelişme riskini azaltmak amaçlı doğal ya da
sentetik maddelerin kullanımını ifade etmektedir.
Kanser öncülü olarak değerlendirilen bir lezyonu
olan hastalarda ya da aile öyküsü, hayat tarzı gibi
faktörler dolayısı ile yüksek riskli kabul edilen kişi-
lerde önerilebilmektedir. Özellikle meme ve pros-
tat kanseri gelişimi ile ilgili yüksek riskli bireylerde
önerilebilecek ilaç seçenekleri bulunmaktadır. Ayrı-
ca aspirinle ilişkili olarak da bağırsakta adenom ve
kanser gelişimini engelleyebileceğine dair veriler
bulunmaktadır.
Dışarıdan alınan çoklu-vitamin ya da mineral des-
teklerinin kanser gelişim riskini azalttıklarına dair
ise elimizde herhangi bir veri bulunmamaktadır.
Dışarıdan desteklenen vitamin B6 ve B12, Vitamin
C, D ve E, beta-karoten, folik asit ve selenyum gibi
maddelerin kanser riskini azalttıklarına dair bir
bulgu elde edilememiştir. Dahası bazı çalışmalarda
kanser riskinde artışlar bile tespit edilmiştir. Sonuç-
ta günlük beslenme sırasında alınan maddelerin
ekstra kullanılmasının ek faydası yoktur ve sağlıklı
beslenme dahilinde alınan miktarlar yeterlidir.
Kanser kısmen önlenebilir, kısmen
de erken tanı ile tamamen tedavi
edilebilir bir hastalıktır. Önemli
olan yukarıda bahsedilen faktörle-
re dikkat etmek ve ayrıca kanserin
belirti ve bulgusu olabilecek;
•
Dışkılama ve idrar alışkanlığında de-
ğişme
•
Uzun süreli iyileşmeyen yaralar,
•
Beklenmeyen kanama ve akıntılar,
•
Meme veya başka organlarda ele ge-
len kitleler,
•
Yutma güçlüğü veya hazımsızlık,
•
Nedeni bilinmeyen kilo kaybı,
•
Siğil ve benlerde belirgin değişiklik
•
Uzun süren ses kısıklığı ve öksürük
gibi durumlardan herhangi birinin ya
da birkaçının gelişmesi durumunda en
kısa zamanda doktora başvurmaktır.
49