48 / 64
obezite kanser gelişimi açısından riskli kabul edilen
yaşam tarzı şekillerindendir.
Kanserden Korunmak
İçin Ne Yapmalı?
Mevcut risk faktörleri göz önüne alındığında kan-
serden korunma konusunda önerilen yaklaşımlar iki
başlık altında toplanmaktadır:
Birincil Korunma
•
Kanser riskini arttırdığı bilinen faktörlerden uzak
durmak
•
Sigara, diğer tütün ürünleri ve alkol kullanmamak
•
Güneşin ultraviyole B ışınlarına uzun süre maruz
kalmamak, yaz aylarında 11.00-16.00 saatleri ara-
sında doğrudan güneş ışınına maruz kalmamak, yük-
sek faktörlü koruyucu kremler kullanmak ve uzun
süre solaryuma girmemek
•
Sağlıklı beslenme kurallarına dikkat etmek; işlenmiş,
tuzlanmış ve uygun pişirme ve saklama koşullarına
dikkat edilmemiş gıdalardan uzak durmak; fazla mik-
tarda kırmızı et tüketimi yerine haftada bir ya da iki
kez tüketmek ve beyaz eti de diyete dahil etmek;
bitkisel proteinlerin ve lifli gıdaların tüketimini art-
tırmak; günde en az 5 porsiyon meyve+sebze yemek;
günde en az 2-2,5 litre su
içmek; şeker ve yağ tüke-
timinde obezite riskinden
dolayı dikkatli olmak
•
Obeziteden kaçınmak;
bu konuda hem sağlıklı beslenme kurallarına dikkat
etmek, hem de sedanter bir yaşamdan uzak durarak
haftada 5 gün, günde en az 30 dakika egzersiz yap-
mak öneriler arasındadır.
•
Rektal polip, memede fibrokistik ya da fibroadeno-
matöz lezyonların ve şüpheli cilt lezyonlarının takibi
ve gereğinde cerrahisi
•
Viral etkenler için aşılama programlarına uymak (Hepa-
tit B ve HPV için mevcut); güvenli bir cinsel yaşam açı-
sından da gereken önlemlere dikkat edilmesi önemlidir.
İkincil Korunma
Erken tanı ya da uygun tedavi yöntemleri ile hasta-
lığın doğal gidişini iyi yönde etkilemek, daha erken
evrede tespit etmek ve kansere spesifik sağkalım-
da uzama sağlamaktır ve bütün topluma yapılan
taramalardır.
Ülkemizde Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim
Merkezleri (KETEM) tarafından yürütülen tarama
programında olan kanserler meme, serviks (rahim
ağzı) ve kolon (kalın bağırsak) kanserleridir ve tara-
ma risk grubu ayrımı yapmadan tüm topluma uygu-
lanmaktadır.
•
Meme kanseri için 20 yaşından itibaren ayda bir
kendi kendine meme muayenesi ve yılda bir klinik
hekim muayenesi ve 50 yaşından itibaren de 2 yılda
bir mamografi ile tarama;
•
Serviks kanseri için 30 yaşından itibaren 5 yılda bir
pap-smear taraması;
•
Kolon kanseri için de 50 yaştan itibaren yılda bir
gaitada gizli kan (GGK) testi ve 10 yılda bir de kolo-
noskopi ile tarama önerilmektedir.
Aile öyküsü ve genetik yatkınlık (BRCA-1 ve 2 mutas-
yon varlığı gibi) nedeni ile yüksek riskli olan bireyler-
48