26 / 64
sitasyonvb. yaptığı girişimler esnasındaameliyathane-
lerde,polikliniklerde,laboratuvardakısacasıçalıştığıher
alandayaptığıişlemlervegirişimlersırasındayaşadıkları
belirtilmektedir.Perkütanyaralanmaların%32’sitekkul-
lanımlıkenjektörlerle,%19’usütur iğneleriyleve%12’si
çelik iğneler (branül, kelebek vb.) yoluyla olmaktadır.
Ayrıcaverilerkesici–delicialetyaralanmalarınınyetersiz
raporedildiğinigöstermektedir.Yapılanbiraraştırmaya
görebukazaların%60kadarıraporedilmemektedir.Her
perkütan yaralanmada %1,9-40 oranında HBV enfek-
siyonu bulaşma riski vardır. Kanda HCV, HBV oranına
kıyasla çok daha düşük titrelerde bulunmaktadır. Bu
nedenleHCV, genellikle enfekte kanve kanürünlerinin
transfüzyonu gibi, fazla miktarda kanla temas sonucu
bulaşanbiretkendir.Anti-HCVpozitifbirhastadan,iğne
batmasıveyakesicicisimyaralanmasıileHCVbulaşriski
yaklaşık %1,8 (%0-7)’dir.
Tümbubelirtilenlererağmen,özelliklehekimdışısağlık
personelininkendileriniönemliriskaltındagörmemesi
vetemasınçoğunluklabildirilmemesibelkideönemsen-
memesi,kanyoluylabulaşanenfeksiyonhastalıklarının
sağlıkpersonelindegörülmeoranınınnetolarakortaya
konulamaması sonucunu doğurmuştur. Hepatit C ve
HIV’den korunmak için aşı var olmadığı gibi, etkin bir
tedavisininolmamasıveprognozlarınınciddiseyretmesi
konununönemini artırmaktadır. Hepatit B’ye karşı çalı-
şanın maruziyetten ancak hemen sonra Hepatit B aşısı
ve immun-globulin yaptırması söz konusudur.
Kesici-Delici Alet Yaralanmaları en fazla iğne ucunun
kapağınıkapatmayaçalışırken,ameliyatesnasında,Has-
taya yapılan her türlü invaziv girişim sırasında, hastaya
yapılacakparenteraltedavininhazırlanmasıyadauygu-
lanmasıaşamasında,tıbbiatıklarıntoplanmasıtaşınması
esnasında gelişir.
Kesici-Delici Yaralanmadan Korunma
Hasta ile temas öncesinde ve sonrasında mutlaka el
hijyeni sağlanmak zorundadır. Ayrıca;
•İğnelerenjektördenelleçıkartılmamalı,eğilipbükülmemeli,
•Ellerde açık yara varsa kapatılmalı,
•Temasöncesimutlakakoruyucudonanımkullanılmalı,
•Eldiven yırtılırsa eldiven derhal değiştirilmeli,
•Kesici ve Delici Alet Atıkları; batma, delme, sıyrık ve
yaralanmalaranedenolabilecekatıklardır.Enjektöriğne
uçları, intraket iğneleri, ampuller, iğne içeren diğer
kesiciler, bisturi, lanset, lam, lamel, cam pastör pipeti,
kırılmış diğer camlar delici ve kesici atıklardandır. Diğer
atıklardanayrıolarakdelinmeye,yırtılmaya,kırılmayave
patlamayadayanıklı,sugeçirmezvesızdırmaz,açılması
ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslar
arası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİ-
Cİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özellik-
leresahiplaminekartondanyapılmışkutuveyakontey-
nırlar içinde toplanır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾
oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve bantlanarak
kırmızı plastik çöp torbalarına konur.
•Delici ve kesici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle
sıkıştırılmamalı, ağızları açılmamalı, boşaltılmamalı ve
geri kazanılmamalıdır.
•Atık kapları toplanırken çok dikkatli olunmalı
•Uçsuz enjektörler tıbbi atık torbasına atılmalıdır.
Kan-Vücut Sıvıları ile Maruziyet
Kan ve kan ürünlerinin alımını yapan, hazırlayan, taşı-
yan, kullanan sağlık personeli ile bu ürünler üzerinde
çalışanyadahastayacerrahiişlemuygulayantümsağlık
personeli risk altındadır.
Sağlıkçalışanları açısından tehdit oluşturanenfeksiyon
etkenleri kan ve vücut sıvılarıyla temas yoluyla, sıyrık,
kesik,yaranedeniylesağlamlığıvebütünlüğübozulmuş
deriden (açık yaradan, mukozalardan, ciltten) bulaşan
etkenler,damlacıkvedamlacıkçekirdeğiolarakhastalar
tarafından salınan solunum salgılarıyla ve mukozaya
sıçraması,temassonucubulaşanetkenlerdir.Hastaların
kan ve vücut sıvıları ile temas halinde en önemlileri;
HIV, hepatit A (HAV), HBV, HCV, HDV, sitomegalovirus
(CMV) gibi otuz civarında mikroorganizma bu yolla
bulaşmaktadır.Buviralenfeksiyonlardışındasağlıkper-
sonelindenhastaya,hastadansağlıkpersonelinebirçok
viral vebakteriyel enfeksiyonlarınbulaşabileceğini göz
önünde bulundurmak gerekir.
Kan ve Kan Ürünleri ile Bulaşmada Tedbirler kısaca
aşağıda özetlenmiştir.
Kanveher türlüvücut sıvısı ile temastaeldivenkullanıl-
malıdır.. Eldiveni çıkardıktan sonra eller mutlaka su ve
sabun ile yıkanmalıdır. Ayrıca;
•Özel giysi ve koruyucular,
•Uygun atık toplama, taşıma ve imha,
•Yeterli el yıkama koşulları,
•Aşılama,
•Sürekli eğitim ve bilgilendirme,
•Bulaşma sonrası takip tedavi,
•Denetleme ve kontrol
•İzlenen sonuçların paylaşımı diğer bazı koruyucu ön-
lemlerdendir.
Şiddet Maruziyeti
Günümüz koşullarında insanın kendisi ve çevresi ara-
sındaki ilişkilerinde ortaya çıkan şiddet, giderek artış
göstermesi ile toplumsal hayatta mücadele edilmesi
gereken küresel bir halk sağlığı sorunudur. İşyerinde
şiddet iş kazaları içinde değerlendirilmekte olup son
yıllardaartışgösterdiğiyapılançalışmalardaortayakon-
26