34-35 / 64
Diyabet Eğitimi
Bireylerin diyabet yönetimini en üst seviyede yapabil-
meleri için öncelikle eğitime, diyabet hakkında bilgi ver-
mekle başlanır. Diyabet hastalığı, risk faktörleri, diyabetin
nedenleri, diyabet tipleri tanımlanarak kişilerin mevcut
durumlarıyla ilgili farkındalığı sağlanarak diğer eğitimle-
re daha yüksek motivasyonla geçilebilmektedir. Diyabet
eğitimi temel olarak aşağıdaki konu başlıklarından oluş-
maktadır.
Beslenme
Diyabetin nedenlerinden biri olarak görülen kilo ve se-
danter yaşam konusunda bilgiler verilerek, beslenme ve
egzersizin tedavi sürecine olan katkılarıyla ilgili payla-
şımlarda bulunulmaktadır. Beslenme ve egzersiz uyumu
ile kan şekeri hedef değerlerde olmayan bireyler için ilaç
tedavisi (antidiyabetik oral ilaçlar ve insülin tedavisi gibi)
başlanabilmektedir.
İlaç yönetimi ve İnsülin uygulaması
İlaç yönetimini nasıl yapacağı ve insülin uygulamasıyla
ilgili gerekli bilgiler verilerek, insülin uygulama becerisi
kazandırılmaktadır. Aynı zamanda diyabetin akut komp-
likasyonlarından olan şeker düşmesi (hipoglisemi) ve
şeker yükselmesi (hiperglisemi) durumunun nasıl yöne-
teceği ve tekrar yaşanmaması için alınacak önlemler hak-
kında bilgilendirmeler yapılarak kişilerin yaşam kalitesi
korunmaya çalışılmaktadır.
Yaşam kalitesi ve akut komplikasyonlar
Yaşam kalitesini koruyabilmek için kronik komplikasyon-
lar ve bu komplikasyonların önlenmesiyle ilgili uygula-
malar eğitime dahil edilerek birey bu konuda bilinçlendi-
rilmektedir. Her diyabetlinin bilmesi gereken önlenebilir
bir komplikasyon olan diyabetik ayak yarası olmaması
için ayak bakımının önemi ve ayak bakımının nasıl yapı-
lacağı anlatılmaktadır.
Kan şekeri ölçüm tekniği
Diyabette kontrolün sağlanması, şeker düşmesi, şeker
yükselmesi ataklarının tespit edilmesi ve gereken önlem-
lerin alınması için evde yapılan kan şekeri kontrolü çok
önemlidir. Diyabeti olan bireylerin bu tespitleri yapa-
bilmeleri için evde kan şekeri ölçüm tekniği öğretilerek,
kendi kendine izlem ve kendi durumunu değerlendirme
becerisi kazandırılmaktadır.
Diyabet Hemşireliği
Diyabet hastalığı, yaşam boyu sürmesi nedeniyle diyabetli
birey fiziksel ve psikososyal bir bütün olarak ele alınmalı-
dır. Bireyin fiziksel durumunun yanı sıra psikososyal de-
ğerlendirmesinin yapılması verilen danışmanlık hizmetin-
de önemli olmaktadır.
Hastalığın yönetimi eğitim, danışmanlık ve tıbbi tedavi
üçgeninde hasta merkezli bir ekip yaklaşımını zorunlu
kılmaktadır.
Diyabette primer bakım ekibi hekim, hemşire ve diyetis-
yenden oluşmakla beraber, aile bu ekibin en önemli bir
parçası olmaktadır. Gerektiğinde psikolog, psikiyatrist,
pediyatrist, oftalmolog, egzersiz fizyoloğu, eczacı, sosyal
hizmet görevlileri ve daha pek çok profesyonel, ekibe dâhil
olabilmektedir. Diyabetli birey ve ailesi ile en fazla birlikte
olan diyabet eğitim hemşiresi, sunduğu eğitim ve danış-
manlık hizmetleri ile bireyin yaşam kalitesini yükselterek
tedaviye uyumunu kolaylaştırmaktadır.
Diyabet hemşireleri, hem ayaktan, hem de yatarak tedavi
olan diyabetli bireylere gerekli olan eğitimleri vererek tüm
desteği sunar. Amaç; bireyi kendi öz bakımını sağlayabi-
lecek, hastalığı ve komplikasyonları yönetebilecek bilgi ve
beceriye sahip duruma getirebilmektir. Bu kapsamda sa-
dece hasta bireye odaklanılmayıp, aynı zamanda bireyin
ailesinin de bu sürece uyumunu sağlamak önem kazana-
bilmektedir. Birey ve ailesine bu donanımı kazandırabil-
mek için öncelikle diyabet eğitim hemşiresinin iyi bir veri
toplaması gerekmektedir. Bu veri toplama sürecinde, kişi-
nin geçmiş ve mevcut sağlık/hastalık öyküsü, yaşam şekli,
sosyo/ekonomik imkânları, yetenekleri, becerisi, psikosos-
yal özellikleri ve ayrıca hastanın hastalığı kabullenme süre-
cindeki uyumu da göz önünde bulundurulmalıdır. Diyabet
eğitimleri, bireyin ilk başvurusundan ve/veya yatışından
itibaren başlanarak kişinin öğrenme becerisine, algılama
düzeyine, inançlarına ve günlük yaşamına uygun bireysel
olarak planladıktan sonra hasta ve ailesi ile görüşmeler ya-
pılmaktadır.
Kronik hastalık tanısı almak bireylerde farklı tepkilere
neden olabilmektedir. Yapılan görüşme ve değerlendirme-
lerde yeni tanı alan bireylerde şok, kızgınlık gibi tepki-
ler daha yoğun yaşanırken, hastalığın ilerleyen süreçle-
rinde bireylerde duygu değişimleri yaşanabilmekte ve bu
bireyden bireye farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle
eğitimlerimizi bireysel olarak planlanmaktadır. Eğitimin
temel amacı; bireyin, kendi diyabet yönetimini yapabil-
mesidir.
32
33