60-61 / 64
Sağlıklı Beslenme
Kronik karaciğer hastalığında, optimum karaciğer fonksiyonları için sağlıklı beslenme çok
önemlidir. Yaygın inancın aksine, şiddetli sarılık varlığı dışında, karaciğer hastalığının
çok ileri evrelerine kadar hastaların sindirim sistemi normal çalışabilmektedir. Dolayısıy-
la, karaciğer hastalığının tüm tiplerinde, yağlı gıda ve proteinlerden tamamen kaçınma
gerekliliği pek doğru değildir. Halk arasındaki bu yanlış bilgilenme, bir çok karaciğer
hastasının gıdasız kalmasına, kilo kaybetmesine ve sağlığın daha hızlı bozulmasına neden
olabilmektedir. Alkole bağlı sirozda, alkol kullanımından kaçınılmalı ve hepatit C başta
olmak üzere tüm diğer siroz tiplerinde ise alkol kısıtlanmalıdır.
Düzenli
Doktor Kontrolü
Hastalığın derecelendirilmesi ve uygun tedavinin belirlenmesi için, bir karaciğer uzma-
nıyla birlikte ayrıntılı değerlendirme yapılması gerekir. Erken sirozda her 1-3 ayda bir
iken ilerlemiş sirozda ise her 1-4 haftada bir düzenli karaciğer fonksiyon testleri ve izlem
yapılmalıdır. Kontrollerin hangi sıklıkla yapılacağı, hastalık belirtilerine ve hastalığın şid-
detine bağlı olarak takip eden doktor tarafından belirlenir.
Egzersiz
Özellikle virüse bağlı sirozda, aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır. Ancak bu sürekli
ve zorunlu yatak istirahatı anlamına gelmemektedir. Makul düzeyde hareket ve aktivi-
tenin sürdürülmesi önerilir. Sirozun ileri evrelerinde, yetersiz kan pıhtılaşması ve kana-
ma eğilimine bağlı olarak, temas sporlarından kaçınılmalıdır.
İlaç Kullanımı
Karaciğer yetersiz olduğundan rastgele kullanılan ilaçlar karaciğere ve tüm vücuda za-
rar verebilir. Bu nedenle doktora danışmadan herhangi bir ilaç, vitamin, takviye ürün
kullanımından kaçınılmalıdır.
Siroz Hastaları Nelere Dikkat Etmeli ?
Siroz Hastalığının Tedavisi
Karaciğer sirozunda oluşan yapısal değişikliklerin geri çevirmesi mümkün değildir. Ancak,
değişik tedaviler ile sirozun ilerlemesinin durdurulması veya geciktirilmesi mümkün olabilir.
Hastalığın derecelendirilmesi ve uygun tedavinin belirlenmesi için, bir karaciğer uzmanı ta-
rafından hastanın ayrıntılı değerlendirilmesi gerekir.
Tedavinin amacı, karaciğerdeki skar dokusunun ilerlemesini yavaşlatmak
veya hastalığın komplikasyonlarının tedavi edilmesi veya önlenmesidir. Bu
nedenle siroz tedavisi, hastalığın nedenine ve komplikasyonların varlığına
bağlıdır. Esas olan siroz ile sonuçlanabilecek nedenler (kronik alkol kul-
lanımı, viral hepatitler, kalıtsal bazı hastalıklar ve diğerleri) erken tespit
edilerek mücadale edilmelidir. Örneğin karaciğer sirozuna yol açan neden
alkol kullanımı ise alkolun kesilmesi, viral hepatitler ise antiviral ilaç baş-
lanması veya otoimmün hepatit ise bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçların
kullanılması ile sirozun ilerlemesi durdurulabilinir.
Sirozun nedeni her ne olursa olsun hasta karaciğeri daha fazla bozacak alışkanlıklardan ve
ilaçlardan uzak durmalıdır. Tüm sirozlu hastalar alkol kullanımından uzak durmalıdırlar. Ayrı-
ca sirozlu hastalar normal insanlara göre artmış enfeksiyon riski taşıdıklarından aşılanma ve
genel temizlik kurallarına daha çok dikkat etmelidirler.
Karında ve bacaklarda su biriken hastalarda ilk olarak tuz ve su kullanımları kısıtlamalıdır. Bu
kısıtlamalara istenen cevap alınmadığı zaman vücutta fazla suyun böbreklerden atılmasını
sağlayan ilaçlar kullanmalıdır. Karında su birikimi olan hastalarda bu suyun iltihaplanması
nedeniyle ateş, karın ağrısı, bulantı ve kusma (spontan bakteriyel peritonit) görülebilir ve
uygun antibiyotiklerle tedavi edilir. Yemek borusu ve/veya midede oluşan damarlar ( varis-
ler) hayatı risk oluşturacak düzeyde şiddetli kanamalara yol açabilirler. Bu nedenle karaciğer
siroz hastalarına belli aralıklarla endoskopi yapmalıdır. Yemek borusu ve/veya midede be-
lirgin ve kanama tehlikesi olan varisler saptandığında endoskopik olarak tedavi edilmelidir.
Varislerde kanama olduğunda da yine endoskopik yöntemler ile tedavi edilmelidir.
Karaciğer sirozun ileri evrelerinde karaciğer vücuttaki toksinleri uzaklaştıramaz. Bu nedenle
oluşan bilinç bozukluğu hastayı komaya sokabilecek derecede şiddetli (hepatik koma) ola-
bilir. Hepatik koma durumunda hasta hastaneye yatırılarak takip ve tedavi edilmelidir. Bu
gibi komplikasyon gelişen ileri evre karaciğer siroz hastalarına karaciğer nakli gerekebilir.
Dolayısıyla, bu hastalar karaciğer nakli yapılan ileri merkezlere yönlendirilmelidir.
58
59