48-49 / 64
•
Kırık olan bölgenin altından dolaşım, his ve hareket kontrolünü yapın. Dolaşım, his ve
hareket kontrolünde sorun olan hastaların sağlık kuruluşuna hızla götürülmesi gerekir. 112’yi
erkenden arayın.
Dolaşım Kontrolü
o Yaralanan uzvun altındaki bir tırnak köküne bastırarak bırakın ve tırnağın ne
kadar kısa sürede tekrar pembe haline geldiğini değerlendirin. Pembe hale dön
me 2 saniyeyi geçiyorsa dolaşım bozulmuş demektir.
His Kontrolü
o
Yaralı uzuvda yaralıya göstermeden bir parmağa dokunun. Bu dokunuşu hisse-
dip hissetmediğini ya da hangi parmağını tuttuğunuzu sorun.
o Hareket kontrolü için; yaralıdan el ya da ayak parmaklarını oynatmasını isteyin.
•
Eğer 112 kısa sürede olay yerine gelebilecekse, kırık uzvu bulunduğu haliyle sadece elle-
rinizi kullanarak sabitleyin ve ambulansı bekleyin.
•
Eğer 112’nin olay yerine ulaşımı uzun sürecekse (>15 dk) kırık olan bölgenin alt ve üst
eklemlerini de içine alacak biçimde kırığı tespitleyin.
•
Ağrıyı ve şişliği azaltmak üzere kırık bölgesine soğuk kompres uygulayın.
•
Yaralının üzerini örterek vücut sıcaklığını koruyun.
•
112’den yardım isteyin.
ÇIKIKLAR
Çıkık olan eklemin görünüşü değişir, hareket edemez. Eklem ve çevresinde şişme
ve fonksiyon bozukluğu nedeniyle kuvvetli bir ağrı oluşur. Çıkık, kol ve bacak
eklemindeyse o kol ya da bacak normalden kısa ya da uzun görünebilir.
Çıkıklarda İlkyardım
•
Çıkıklar hastanede müdahale edilmesi gereken yaralanmalardır. Bu nedenle çıkığı yeri-
ne oturtmaya çalışılmayın.
•
Çıkık eklemi, yaralının en rahat ettiği pozisyonda destekleyin. Bunun için yastık, çarşaf..
gibi malzemeler kullanılabilir.
•
Omuz çıkıklarında omzu sargı bezi ya da ceketle askıya alarak rahatlatın.
•
Çıkık eklemin altındaki alanda dolaşım, his ve hareket kontrolü yapın. Dolaşım, his ve
hareket kontrolünde sorun olan hastaların sağlık kuruluşuna hızla götürülmesi gerekir. 112’yi
erkenden arayın.
•
Hastanın üzerini örterek vücut sıcaklığını koruyun.
•
112’den yardım isteyin.
Çıkıkların belirti ve bulguları
•
Hareket kısıtlılığı
•
Eklemde ağrı
•
Dokunmakla hassasiyet
•
Şişlik
•
Eklem bölgesinde şekil bozukluğu
Kapalı ve Açık Kırıklar
Kapalı kırıklar:
Kırılan kemik uçları cilt ve cilt altı dokuların altındadır.
Açık kırık:
Cilt bütünlüğü bozulmuş ya da kırık kemik uçları çıplak gözle görülebilir şekilde
ciltten dışarı çıkmıştır.
Kırıkların Belirti ve Bulguları
•
Hareketle artan ağrı
•
Dokunmakla hassasiyet
•
Yaralı bölgede güç kaybı ve hareket ettirememe
•
Şişlik
•
Kemiklerde şekil bozukluğu
Kırıklarda İlkyardım
•
Kırık bölgenin üzerindeki giysiyi gerekiyorsa keserek çıkarın.
•
Hastayı gereksiz hareket ettirmekten kaçının.
•
Eğer açık kırık varsa, yaralı bölgede cilt dışına çıkmış olan kemiklere dokunma
yın. Kemikleri varsa steril gazlı bezle yoksa temiz bezle örtün.
•
Kanama varsa dıştan sargı ya da temiz bezle kanamayı durdurun.
•
Yaralı bölge boyunca, kemikleri, ellerinizle yavaşça sıkarak ağrı, şişlik ve şekil bozuklu-
ğu açısından kontrol edin.
Hayati teh-
like sıklıkla kırı-
lan kemiklerde değil;
kemiklerin etrafındaki
organ ve kan damarlarında ge-
lişebilecek ciddi yaralanmalarda ve
kanamalarda ve kemik içeri-
ğinin dolaşıma katılması
nedeniyle gelişebile-
cek embolilerde-
dir.
KIRIKLAR
Kırıklar sıklıkla
düşmeler ve trafik
kazaları gibi trav-
malar sonucu gelişir.
Çocuklar, yaşlılar ve
obez hastalar bu tip
kırıklar için riskli
gruptur. Ancak kırık-
lar kemikleri zayıfla-
tan kronik hastalığı
olanlarda ve kronik
ilaç kullanımı olan
hastalarda travma
olmadan da gelişebi-
lir. Kanser hastaları
ve steroid kullanan
hastalar da bu tip
kırıklar için riskli
grubu oluşturur.
46
47