54-55 / 64
X-Işını Kullanılarak Yapılan Tetkiklerde Bilinmesi Gerekenler
• Röntgen filmi öncesinde hastanın ön hazırlık gereksinimi bulunmamaktadır.
• Mamografi tetkikine hastanın gelirken varsa eski mamografi filmleri ile raporları ve meme
ultrasonografi raporları yanında getirmesi değerlendirmenin tam olabilmesi için gereklidir.
Mamografi tetkikinin yapılacağı gün deodorant kullanılmamalıdır.
• Floroskopik tetkiklerde özellikle gastrointestinal ( ösefagus,mide, duodenum, ince ve kalın
barsaklar) ve genitoüriner sistem incelemelerinde hastanın aç kalması ve bazı tetkiklerde
barsak temizliği amaçlı ilaç uygulanması yapılmaktadır.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) tetkikinde bazı tetkikler damar içine kontrast ilacı verilmesini
gerektirmektedir. Verilen ilaç böbrekler yolu ile vücuttan atıldığından tetkik öncesi böbrek
fonksiyon testleri değerlendirilmelidir. Bu tür ilaçlara, başka bir ilaca veya maddeye karşı
allerji öyküsü bulunan hastalar çekim öncesi ekibi bilgilendirmelidir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Mamografi
Normal bireylerde BT inceleme sırasında verilen
radyasyonun en önemli riski kanser oluşturması-
dır. Bugün birçok uluslararası organizasyon doz
arttıkça risk artar’’ görüşünü desteklemekte ve radyasyon güvenliği konusunda ortak bir karar-
la, rutinde ALARA (as low as reasonably achievable) prensiplerinin uygulanması gerektiğini
savunmaktadır. Bilgisayarlı Tomografi (BT) önemli bir görüntüleme yöntemidir ve son yıllar-
da BT teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak çocuklarda daha sık kullanılmaktadır. Ancak
radyasyon içermesi kullanımında bazı endişeleri de beraberinde getirmektedir. Çocuklarda rad-
yasyon konusu daha önemlidir. Çünkü, çocuklar büyüme ve gelişme döneminde olduklarından
hücre çoğalması daha hızlıdır. Radyasyon hızlı çoğalan hücreleri daha çok etkiler. Radyasyona
bağlı kanser gelişmesi için uzun yıllar geçmesi gerekir. Çocuklarda yaşam beklentilerinin fazla
olması bu riski daha da artırır. Bu prensipler doğrultusunda çocuklarda BT incelemelerinde doz
azaltma stratejilerinin uygulanması gerekmektedir. Doz azaltma stratejileri şu maddeleri içerir :
Çekim endikasyonunu belirlemek, inceleme alanını sınırlamak, çok fazlı incelemelerden ka-
çınmak, kontrol BT tetkiklerinden mümkün olduğunca kaçınmak, tetkik öncesi nefes tutma
egzersizi yapılması, organ koruyucuları kullanmak, uygun çekim parametrelerini belirlemek
Mamografi Radyasyon içeren bir tetkik yöntemidir. Ancak
yapılan bilimsel çalışmalar yılda bir kez mamografi yapılma-
sının getirdiği görece zararın, meme kanserinin erken tanısı
açısından faydasının çok daha az olduğunu ortaya koymuştur. Bazı durumlarda yılda bir defa-
dan fazla mamografi de yapılabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından mamogra-
finin, 40 yaşından itibaren bütün kadınlarda yılda bir kez yapılması önermektedir. Tomosentez
dijital mamografide elde edilen 2 boyutlu görüntünün hacimsel olaral 3 boyutlu elde edilebil-
mesini sağlamaktadır. Çalışmalar özellikle çok yoğun meme yapısında tümörlerin daha kolay
saptanbildiğini ve tümör sınırlarının daha ayrıntılı değerlendirilebildiğini göstermektedir. To-
mosentezde alınan X ışını miktarının, normal dijital mamografi ile hemen hemen aynı olduğu
bilinmektedir.
İnsan kulağının duyamayacağı kadar yüksek frekanslı ses dal-
galarının özelliklerinde yararlanılarak oluşturulmuş bir aygıt-
tır. Kemik gibi katı yapılar ve akciğer gibi hava dolu organlar
ultrasonda iyi görünmezler. Fakat sıvı içeren organlardaki kitle ve katı oluşumlar izlenebilir.
Ultrasonografi (US) tetkikleri içinde yalnızca “abdominal US” için tetkike en az 6 saatlik açlık
sonrasında gelinmesi gerekmektedir. “Suprapubik pelvik US” için ise mesanenin dolu olması
yani idrara sıkışık olunması gerekmektedir.
Doku sertliğini gösteren bir yöntem olup günümüzde çoğun-
lukla meme ve tiroid dokuları gibi yüzeyel dokularda saptanan
lezyonların değerlendirilmesinde yardımcı bir yöntem olarak
kullanılmaktadır.
Manyetik Rezonans
Görüntüleme
MRG Çekimi sırasında radyasyon alınır mı?
MRG’de radyasyon yoktur. MRG’de kullanılan
kontrast maddelerin yan etki riski röntgen ve bilgisayarlı tomografide kullanılanlara göre
azdır. Kalp pili, manyetik alana duyarlı metal tıbbi yardımcı araç bulunan kişilere MRG işlemi
mutlaka gerekmedikçe yapılmamalı ve bu hastalar alternatif görüntü yöntemleri ile değerlen-
dirilmelidir. Gebe ve fetus için ne kadar güvenli olduğu konusunda yeteri kadar bilgi olma-
dığından, gebeliğin ilk 12 haftasında çok gerekmediği sürece kullanılamaz. 2. ve 3. üç aylık
dönemde gerekli görülürse yapılabilir.
Ultrason
Doppler-Ultrason
Elastografi
Ses Dalgaları Kullanılarak Yapılan Tetkikler
Manyetik Alan Ve Radyo Dalgaları Kullanılarak Yapılan Tetkikler
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ço-
ğunlukla ön hazırlık gerektirmeyen bir yön-
temdir. Ancak abdomen MRG öncesi 6-8 saat
açlık tavsiye edilir. Aksi söylenmediği takdirde
devamlı kullanılan ilaçların alınmasında sakınca yoktur. Yüksek manyetik alan nedeniyle çe-
kime metal kısımlar içeren giysiler ile gelinmemesi önerilir. Özellikle beyin, omurilik, boyunla
ilgili hastalıklarda ve kas-iskelet sistemi ile ilişkili hastalıklarda en gelişmiş kesitsel görüntüleme
yöntemidir. Ayrıca karaciğer, pankreas gibi karın içi organlarda, kalp ve damar hastalıklarında
da güvenle kullanılır.
İncelemesi kan damarları ve kanın damarlardan geçişi hak-
kında çok önemli bilgiler verir. Özellikle atardamar ve toplar
damarlardaki problemleri değerlendirmek için çok uygun bir
yöntemdir. Vücudumuzun her yerinde kan damarları olduğundan Doppler-ultrason vücudu-
muzun hemen hemen her yerinde kullanılabilir. En sık kullanılan bölgeler boyun, kalp, karın ve
bacaklardır.
52
53