36-37 / 64
Prof. Dr. Halil İbrahim AYDIN
Çocuk Beslenme
ve Metobolizma Hastalıkları BD
Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de ölüm nedenleri arasında kalp hastalıkları birinci sırada yer
almaktadır. Özellikle de kalbi besleyen koroner atardamarların tıkanması yani koroner kalp
hastalığı en sık ölüm nedenidir. Koroner damarlardaki bu tıkanıklığın nedeni de damar sert-
liğidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar damar sertliğinin aslında çocukluk çağında başladığını
göstermiştir. Damar sertliği çocuklukta başlayarak yaşam boyunca giderek artmakta ve sonuçta
da kırklı yaşlardan itibaren koroner kalp hastalığına ve ani ölümlere neden olmaktadır. Den-
gesiz beslenme, obezite, hareket azlığı ve şeker hastalığı gibi hastalıklarda kan yağ düzeylerin-
de bozukluklar oluşur ve böylelikle damarlarda sertlik gelişir. Damarlardaki sertlik çocuklukta
başladığının gösterilmesi ile artık bu tür hastalıkların çocukluk yaşlarında alınacak önlemlerle
engellenebileceği anlaşılmıştır.
Kolesterol
,
sağlıklı bir vücutta mutlaka bulunması gereken bir yapı taşıdır. Besinle-
rin sindirilmesi, hormonların yapılması, sinir sisteminin çalışması, hücre zarlarının
sağlıklı yapısının korunması gibi çok sayıda önemli işlevleri vardır. Kolesterol olma-
dan hayatın devam etmesi mümkün değildir. Özellikle çocukların sağlıklı büyümesi
ve gelişmesi için vücutta yeterli miktarda kolesterol bulunması gereklidir. Koleste-
rolün vücut için bu önemine karşın vücutta fazla miktarda bulunması da zararlıdır.
Kolesterolün kanda normalden fazla düzeylerde olmasına hiperkolesterolemi denil-
mektedir. Hiperkolesterolemi, tüm dünyada damar tıkanıklığının ve kalp krizinin en
sık nedenidir.
Hiperkolesterolemiye ve damar sertliğine neden olarak erken yaşlarda koroner kalp hastalı-
ğı sonucu ani ölümlere neden olan genetik bir hastalıktır. Normalde kanımızda biriken kötü
kolesterol diye de bilinen LDL-kolesterol, karaciğer tarafından alınarak parçalanır; böylelikle
kanımızda LDL-kolesterolün artması engellenir. Ailevi hiperkolesterolemide LDL-kolesterolün
karaciğere alınmasını sağlayan bir protein (LDL-reseptörü) eksiktir, dolayısıyla LDL-kolesterol
karaciğer tarafından alınamaz ve kandan temizlenemez. Bu nedenle kanda LDL-kolesterol dü-
zeyi artar. Kanda artan LDL-kolesterol, damar duvarlarında birikerek damar sertliğine ve tıka-
nıklığına neden olur. Hastalığa “ailevi ” denilmesinin nedeni ise genetik yani kalıtsal, diğer bir
ifadeyle soydan geçen bir hastalık olmasıdır. Anne veya babadan birisinde kalıtsal kolesterol
yüksekliği yani ailevi hiperkolesterolemi varsa bu hastalığın çocuğa geçme olasılığı yüzde ellidir,
yani çok yüksek bir oranda çocuğunda da aynı hastalık ortaya çıkar. Hastalık çocuğa anneden
de, babadan da geçebilir. Kızlar ve erkeklerde aynı oranda görülür. Ailevi hiperkolesterolemi
kalıtsal bir hastalık olduğu için kolesterol yüksekliği çocukta doğumundan itibaren vardır. Bu
nedenle çocukluktan itibaren damarlarda sertlik başlar ve bu hastalarda genellikle 40’lı-50’li
yaşlarda kalp krizi görülür.
OLESTERO
KOLESTEROL
NORMAL
YÜKSEK
34
35