Beslenme ve Diyetetik

İnsülin direnci, dünyada ve Türkiye'de yaygın görülen bir sorundur e 40-45 yaş arasındaki erkeklerde yüzde 40'lar civarında görülürken kadınlarda en sık görüldüğü dönem 45-50 yaş arasındadır. Sürekli kilo alan, kilo vermekte zorlanan, tatlı krizleri yaşayan bireyler muhakkak doktora başvurmalıdır.

İnsülin Direnci Nasıl Oluşuyor?

İnsülin pankreasta salgılanan ve kandaki glukoz seviyesini düzenleyen bir hormondur. Kandaki glukoz seviyesinin artması, pankreastaki bazı hücrelerin insülin salgılamasına neden oluyor. İnsülin, kandaki glukozu çeşitli dokulara taşıyan ve kan şekerinin düşmesine neden olan bir nevi aracı görevi görür. Glukoz insülin resptörlerine bağlanarak hücre içerisine girer. Ancak insülin direnci oluştuğunda hücredeki insülin reseptöleri , insüline karşı duyarsızlık geliştirmektedir. Hücreler enerji sağlayamadığı için iştah fazla olur. İnsülin direncinin olduğu durumlarda ise salgılanan insülin yeterli gelmediği için vücut 2-3 kat daha fazla insülin salgılamak zorunda kalmaktadır. İnsülin yağ yapımını artırdığı için bireylerin vücut yağlanması artmaktadır. İnsülin direnci olan bireyler tedavi edilmezse diyabet gelişme riski yükselmektedir.

İnsülin Direnci Olduğu Nasıl Anlaşılır?

İnsülin direnci olup olmadığını anlamak için çeşitli kan testleri yaptırılmalıdır. Öncelikle, açken yapılan testte, kan şekeri ve insülin ölçümü yapılır. Normalde bir kişinin açlık kan şekerinin 100'ün altında olması gerekir. Kan testinde taranan kan şekeri 100'ün altında kalırken insülin yüksek bulunuyorsa, direnç kazanıldığını söylemek mümkündür. Örneğin kan şekeri 95, insülini ise 13 çıkmıştır. Bu durumda direncin varlığından söz etmek doğrudur. Ancak kan şekeri 105, insülin 20 ise, bu kez ciddi bir insülin direnci var demektir."

İnsülin direncini anlamayı sağlayan diğer ölçüler şunlar:

Beden kitle indeksi 30'un üzerindeyse ,

HDL (iyi kolesterol oranı) düşüklüğü (kadın için HDL 50'nin, erkek için 40'ın altındaysa)

Trigliserid oranı 150'nin üstündeyse,

Açlık Kan şekeri 100'ün üstündeyse,

Yüksek tansiyon varsa,

Bel çevresinin erkekte 102 cm, kadında 88 cm'nin üstündeyse,

Hipoglisemi belirtileri varsa

Kişide bu kriterlerden 3'ünün bulunması, insülin düzeyine bakmadan da İnsülin Direnci Sendromu ya da Metabolik Sendrom olarak adlandırılmaktadır.

İnsülin Direncinde Diyet Tedavisi

• Şişman bireylerin kilo vermesi, insülin direncini kırabiliyor. Kilosunun yüzde 10'unun kaybetmesi bile büyük avantaj haline gelmektedir.
• Sağlıklı olmak için sebzeler, meyveler, tam tahıllar, kurubaklagiller ve düşük yağlı sütler dengeli bir şekilde alınmalıdır.
• Karbonhidrat sayımı, değişim listeleri karbonhidratları monitorize etmek, glisemik kontrole ulaşmak için anahtar stratejidir.
• FDA tarafından onaylanmış, şeker alkolleri ve enerji içermeyen tatlandırıcılar, belirlenmiş günlük maksimal dozlarını aşmamak kaydıyla kullanılabilirler
• Düşük glisemik indeksi ve glisemik yükü olan, posa ve diğer besin öğeleri yönünden de zengin besinler( tam tahıl ürünleri, sebzeler, kurubaklagiller) insülin direnci olan bireylere önerilebilir.

Glisemik İndeksi Yüksek Olan Besinler

• Çay şekeri (sukroz), glukoz, maltoz
• Reçel, marmelat, pekmez, bal
• Tatlılar
• Kurabiye, kek, pasta
• Patates
• Beyaz ekmek
• Beyaz pirinç, şehriye, erişte, makarna
• Mısır ve mısır ekmeği, mısır gevreği,
• Bisküvi, çikolata, gofret
• Pancar kökü
• Muz, incir, üzüm
• Kuru meyve (kayısı hariç)
• Hazır meyve suları (meşrubatlar)
• Gazlı içecekler (asitli meşrubatlar, gazoz, soğuk çay vb.)
• Kavun, karpuz

Egzersiz insülin duyarlılığını artırdığı için zayıflama döneminde yürüyüş olarak yemekten 1 saat sonra haftada toplam 200 dakika, kilo koruma döneminde haftada toplam 150 dakika olacak şekilde yapılabilir.

Uzm. Dyt. Yeter Çelik