15 / 64
1-3 yaş döneminin en önemli özelliği çocuğa tuvalet
eğitiminin kazandırılmasıdır. İşeme ve dışkılama
ile ilgili kasların fizyolojik gelişimleri 1-2 yaşlarında
tamamlanmaktadır. İnatlaşma ve baş kaldırma eğili-
minde olan bu dönem çocuklarındaki zıt duygular, en
belirgin olarak tuvalet eğitiminde ortaya çıkmaktadır.
Bu nedenle tuvalet eğitimi annelerin adeta kabusu
haline gelmektedir. Kas kontrollerinin sınırlarını
deneyen, birey olmanın farkındalığını yaşayan çocuk
işeme ve dışkılama üzerine kurduğu otorite kontro-
lünü ebeveyne bırakmak istemez. Yapmakta zorlansa
da her şeyi kendi başına yapmak ister.
Normal olarak işeme, dengeli, refleks mesane
kasılmaları ve sfinkter gevşemesi ile anne karnın-
da başlar. Doğumdan sonra da bu şekilde devam
eder. Tam olarak bilinçli mesane kontrolünün elde
edilmesi için bazı aşamaların oluşması gerekir. Bu
nedenle eğitime ne zaman başlanması gerektiği,
nasıl davranılması gerektiği konusunda birtakım
kargaşalar yaşanır.
Tuvalet eğitimi için en uygun dönem 24-36 aylar
arasındadır. Daha erken dönemde başlamak, aşırı
baskı kurarak bir an önce çocuğun temiz kalmasını
sağlamaya çalışmak hem fizyolojik olarak yapama-
yacağı bir şeyi ondan yapmasını istemeye hem de
ileride gelişebilecek bazı ruhsal sorunların ortaya
çıkmasına neden olabilir. Benzer şekilde hiç eğitim
vermemeye çalışmak, zamanı gelince kendi söyler
diyerek bırakmak da hem çocuğun tuvalet eğitimi-
nin gecikmesine hem de ruhsal açıdan bazı sorunla-
ra sebebiyet verebilir.
Bazı çocuklar çiş kontrolünü, bazılarıysa kaka
kontrolünü önce öğrenebilirler. Bu durum çocuktan
çocuğa değişiklik gösterir. Gün içinde tuvaletini
kontrol edebilmek, gece kontrolünden daha önce
tamamlanır. Tuvalet eğitiminin tamamlanma süresi
çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Genellikle çocu-
ğun çişini söylemesinin beş yaşına kadar, kakasını
söylemesinin dört yaşına kadar süreceği söylen-
mekle birlikte, beklenilen üç yaşa kadar eğitimin
tamamlanması olmalıdır. Çünkü üç yaş toplumsal-
laşma ve kreşe başlama yaşıdır. Diğer çocukların
yanında bezli olmak, çiş ve kaka kontrolünü sağ-
layamamak çocuğu rahatsız edebilecektir. Yapılan
araştırmalarda kız çocuklarında eğitim, erkeklere
göre daha erken dönemde tamamlanmaktadır.
Bununla birlikte gece altını ıslatma durumu daha
uzun sürebilmekte ve ortalama beş yaşına kadar
devam edebilmektedir.
Tuvalet eğitimine çocuğun ve ebeveynin hazır
olduğu bir dönemde başlamak çok önemlidir. Uy-
gun olmayan bir zamanda ve hazırlıksız başlangıç,
çocuğun bu aşamayı sorunsuzca atlatmasını engel-
leyebilir. Çocuk için tuvalet eğitimine hazır olmak
demek; hem fizyolojik olarak kas gelişimini tamam-
lamış, gelişimsel olarak kendini ifade becerilerini
kazanmış olması hem de psikolojik olarak sağlıklı
bir döneminde olması demektir.
15