24-25 / 64
KOKU
ve
TAT ALMA BOZUKLUĞUNA
YOL AÇAN FAKTÖRLER NELERDİR?
KOKU
ve
TAT ALMA BOZUKLUKLARINDA
NASIL TANI KONUR?
Koku alma duyusunun en iyi olduğu dönem 30-60 yaş arasıdır. 60 yaşından
sonra koku alma duyusu azalmaya başlar ve yaşlıların büyük bir çoğunluğu koku
alma yetisini kaybeder. Kimi araştırmalara göre, her yaşta kadınların koku alma
duyusu, erkeklere göre daha gelişmiştir.
Tütün kullanıp kullanmadığı, kimya-
sal madde maruziyetinin olup olma-
dığı, geçirilmiş kanser varlığı araştırı-
lır. Sonrasında hastaya ayrıntılı bir
kulak burun boğaz muayenesi yapılır.
Öncelikle hastanın detaylı hikayesi
alınır. Duyu kaybının, bir üst solu-
num yolu enfeksiyonu sonrasında mı
geliştiği veya bir travma sonrasında
mı ortaya çıktığı sorgulanır.
Burun ve sinüs boşluğundaki polipler, septum deviasyonu (burun içindeki
eğrilik) mekanik sebeplerle tat ve koku duyularında azalma veya kaybolmaya sebep
olabilir. Bu mekanik sebepler düzeltildikten sonra koku ve tat alma bozuklukları
genelde normale dönmektedir.
Birçok tat ve koku alma bozukluğu geri dönüşümlüdür. Kendiliğinden
iyileşmeyenlerde öncelikle sebep bulunarak, buna yönelik tedavi planlanır. Şiddetli
nezle, grip, alerji gibi hastalıkları olanlar, durumlarının düzelmesi ile koku ve tat alma
hassasiyetlerini tekrar kazanabilirler. Burun tıkanıklıklarının giderilmesi, poliplerin
temizlenmesi ile koku ve tat almada düzelmeler görülebilir.
Bugünkü bilgi ve imkânlarımızla koku ve tat alan ve bunları beyne ileten sinir
hücrelerinin kalıcı hasarlarında tedavi imkânı yoktur.
Alerjik kisilerde, burun mukozala-
rında oluşan şişlik nedeniyle koku duyula-
rında azalma gelişebilir. Bu kişilerde,
uygun ilaç tedavisi sonrasında, genellikle
koku duyusu normale dönmektedir.
Koku ve tat alma duyularının azalmasının
en sık nedeni üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır.
Enfeksiyona bağlı gelişen koku ve tat alma
bozuklukları, enfeksiyon hali
geriledikten sonra genellikle düzelir.
Tümör nedeniyle gırtlağı alınan hastalar koku veya tat alamayabilir. Bu
hastalara, tekrar burundan nefes alabilmeleri için özel bir “bypass” tüpü takılıp
burundan hava akışı sağlanarak, koku ve tat alma duyuları yeniden yapılandırılabilir.
Kafa travmaları;
1
Hormonal değişiklikler ve
diş hastalıkları,
2
Böcek ilacı gibi kimyasallar
ve bazı ilaçlar,
3
Tütün kullanımı,
4
Alerjik Hastalıklar;
5
Baş ve boyun kanseri nedeni ile
Radyoterapi uygulanan hastalar;
6
Muayene sonrasında
hastanın tat ya da koku alma
bozukluğunun
derecelendirilmesi için
bazı testler uygulanır.
Koku ve tat alma kaybının boyutları,
bir kişinin algılayıp tanıyabileceği
bir kimyasal maddenin en düşük
konsantrasyonu kullanılarak ve
kişinin algılarının açık olduğu
durumda test edilebilir. Hasta-
dan çeşitli kimyasal maddelerin
kokuları ve tatlarını karşılaştır-
ması istenebilir, hastaya çeşitli
kimyasal maddelerin kokularının
yoğunluğu ve tadı sorulabilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) ve ya magnetik rezonans görüntüleme (MRG)
gibi radyolojik tetkiklere başvurulabilir.
TAT
ve
KOKU ALMA BOZUKLUKLARI
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
24
25