En sık Coxsackievirus ve Enterovirus 71 virüslerinin neden olduğu el ayak ağız hastalığı özellikle yaz ve sonbahar aylarında toplu yaşam alanlarında, okullarda, spor kurslarında, otellerde salgınlara neden olabilir. Genellikle 10 yaşından küçük çocuklarda sık görülen, hafif şiddetli ve kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Öksürme, hapşırma gibi damlacık yoluyla, döküntülerin içindeki sıvıdan ya da dışkı ile temas sonucunda bulaşabilir. Yüzme havuzlarında ve ya su parklarında su yutmak ile etken virüs bulaşabilir. Özellikle hasta kişilerin dışkısı ile kirlenmiş sularda olasılık daha yüksektir ve klorlama dahi çözüm olmayabilir. Hasta kişi genellikle hastalığının ilk haftasında çok bulaştırıcıdır. Erişkinlerde şikâyetleri olmasa bile hastalığı taşıyıp bulaştırabilirler. Bulaşıcılığı çok yüksek olduğu için hasta kişiler bir hafta süre ile izole edilmelidir.
Bulguları Nelerdir?
Kuluçka süresi ortalama 3-6 gündür. Ateş, halsizlik, iştahsızlık ve boğaz ağrısı ile başlar. Ateş başladıktan bir iki gün sonra ağızda içi su dolu, ağrılı döküntüler belirir. Genellikle ağzın arka kısmında küçük kırmızı lekeler olarak başlar, su dolu kabarcıklara dönüşür sonrasında patlar ve ülserleşir. Ağız içi yaralarından ötürü özellikle küçük çocuklarda beslenme güçlüğü yaşanabilir bu durum sıvı kaybına yol açabilir.
Ateşten bir iki gün sonra deri döküntüleri başlar. Ayak tabanında, ellerde, avuç içinde küçük kırmızı noktalar halinde başlayan döküntülerin bazıları ilerleyen günlerde su dolu kabarcıklar halini alır. Bazen dizlere, dirseklere, kalçaya veya genital bölgeye yayılabilir. Döküntüler ortalama 7-10 gün içinde kendiliğinden geriler.
El-Ayak-Ağız Hastalığı Tedavi Edilebilir Mi?
Bulguları itibariyle aileleri endişeye sevk eden bu hastalık selim bir enfeksiyon olduğu için özel bir tedavisi yoktur. Hastanın döküntüleri kaşıntılı olacağı için krem ve şuruplarla bu yakınmaları giderilebilir. Ağız içi yaraları beslenmeyi belirgin ölçüde bozarsa damardan sıvı tedavisi gerektirebilir. Ağız yaraları için ayrıca gargara veya sprey formunda ilaçlar kullanılabilir. Yine ağrı ve ateş belirgin şikâyetler olduğu için parasetamol veya ibuprofen grubu ağrı kesici, ateş düşürücüler kullanılabilir. Aspirin içeren ilaçları kesinlikle kullanmamalısınız.
Hasta Çocuklar Nasıl Beslenmeli?
El ayak ağız hastalığı geçiren çocukların ağız yaralarından ötürü beslenme sorunları dikkat çekicidir. Belirgin iştahsızlık ve halsizlik gözlenir. Çok soğuk ve çok sıcak içeceklerden uzak durmalısınız. Başta su olmak üzere çorba, ayran, yoğurt, meyve suyu, süt vb. sıvı gıdalarla sık sık beslemelisiniz. Ağız bakımlarına özen göstermelisiniz.
El-Ayak-Ağız Hastalığından Nasıl Korunabilirsiniz?
Özel bir tedavisi olmadığı gibi korunmak için geliştirilmiş bir aşıda yoktur. Salgınlara neden olan Enterovirus-71 virüsüne karşı aşı çalışmaları devam etmektedir. Hasta kişiler ile temastan kaçınmanın yanı sıra bazı temel temizlik kurallarına dikkat etmek gereklidir. Özellikle tuvalet kullanımı veya bez değişimi sonrası ellerinizi su ve sabunla yıkamalısınız. Yine yemeklerden önce ve sonra el yıkama konusuna azami özen göstermelisiniz. Kullanılan tüm yüzeylerin özelliklede çocuğunuzun oyuncaklarının dezenfeksiyonunu doğru yapmalısınız. Hastalarla yakın temastan ve ortak bardak kaşık vs. kullanımından kaçınmalısınız.