Normal bir gebelik süresi 40 haftadır. Bebekler doğdukları gebelik haftasına göre 3 gruba ayrılmaktadır: Term bebek: 38 ile 42 gebelik haftası arasında doğan bebek, Preterm bebek: 38. gebelik haftasından (37 hafta + 6 gün) önce doğan bebek, Postterm bebek: 42 tamamlanmış gebelik haftasından geç doğan bebek olarak adlandırılır.
Takvim yaşı (hafta-ay-yıl) =Doğumdan bugüne kadar geçen süre
Düzeltilmiş yaş (hafta-ay) =Takvim yaşı – (40 hafta- gebelik yaşı)
Preterm bebeğin büyüme izlemi yapılırken boy, vücut ağırlığı ve baş çevresi ölçümleri referans populasyona göre normal standart sapma aralığını yakaladığı zaman büyüme yakalanmış kabul edilir, buna yakalama büyümesi denir (Catch up Growth). Yakalama büyümesi genellikle ilk aylarda başlar. Taburculuk ile düzeltilmiş 2-3 ay arası süre yakalama büyümesinde kritik dönemdir. İlk 2 yıl içinde büyük ölçüde başarılır. Ağırlık, boy ve özellikle baş çevresinde yakalama büyümesi nörogelişimsel sonuç açısından çok önemlidir.
Erken Doğan Bebeğin Beslenmesi
Özellikle 1000 gramın altında doğan bebeklerin barsak kan dolaşımı ve barsaklarının hareketleri düzenli değildir. İlk günlerde ağızdan tüple mide-barsak beslenmesi damla damla anne sütü ile denenir. Bu alışma sürecinde damaryoluna takılan plastik incecik borularla suni besleme yapmak gerekir. Serum gibi görünen bu çok özel sıvılar doktoru tarafından bebeğin gereksinimlerine göre hesaplanır ve dikkatle uygulanır. Damardan beslenme devam ederken mide-barsak yolu da devamlı yoklanır. Barsak hareketliliği toparladıkça damaryolu beslenmesi azaltılarak mide-barsak beslenmesi artırılır. Bebeğiniz 33-34. haftadan sonra arama, emme refleksinin güçlenmesiyle yutabilecek ve solunumunu ayarlayabilecek duruma gelince bir iki deneme ile başlayıp bebek güçlendikçe ağızdan deneme sayıları artırılır.
Taburculuk sonrası beslenme
Pretem bebeklerin taburcu olduktan sonra erken ve doğru beslenme desteği alması, uzun dönem normal büyüme ve gelişmelerinde belirleyici olur. Emme-yutma-nefes alma uyumu her bebekte aynı zamanda olgunlaşmayabilir. Bu uyumsuzluk bebeğin kilo alımını da kötü yönde etkileyebilir. 30 dakikadan daha uzun süren beslenmeler bebeğin yorulmasına ve iyi kilo alamamasına neden olabilir.
Katı gıdalara geçiş
Katı gıdalara geçiş bebeğin düzeltilmiş yaşı 6 ay olunca denenmelidir. Bazen bu zamanlama bebeğin büyüme ve gelişmesine göre ayarlanabilir. Baş kontrolü iyi, kaşığa yönelen, diliyle itme veya öğürme refleksi kaybolmuş ve yemeğe ilgi gösteren bebeğe bu süreden daha erken verilebilir.
Büyüme İzlemi
Doğumdan sonra preterm bebeğin, gebelik süresince anne karnındaki gelişimini gösteren büyüme eğrilerine uygun gelişim göstermesi uygun büyüme olarak kabul edilebilir. Preterm bebeklerin taburculuk sonrası büyüme izleminde 2 yaşa kadar düzeltilmiş yaş kullanılmaktadır.
Vitamin ve demir desteği
Sadece anne sütü ile beslenen ve kısmen emzirilen bebekler yaşamın ilk birkaç gününde başlanarak, 400 IU/gün D vitamini ile desteklenmelidir. Vitamin D desteği doktorunuzun önerisi doğrultusunda 12 ay devam edilmelidir. Preterm bebeklerde demir desteği 4-8 hafta arasında 2-4 mg/kg/gün dozunda başlanmalı (Çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerde 2-4 hafta arasında başlanmalı) ve 12-15 ay süreyle devam edilmelidir. Günde 500-750 ml mama tüketen bebeklerde demirle zenginleştirilmiş mamalar yeterlidir.
Göz muayenesi
Preterm bebeklerin gözlerinin, retina tabakasının kan damarları tam gelişmemiştir. Yüksek konsantrasyonda ve uzun süre oksijen tedavisi alan veya kritik hastalığı olan bebeklerde bu süreç uygun şekilde tamamlanamaz. Preterm retinopatisi (ROP, Retinopathy of Prematurity) denilen bu hastalık, tedavi edilmezse körlüğe yol açabilir. Preterm bebeklerin göz muayenesi en geç doğum sonrası 4. hafta yapılmalıdır. Bu muayeneler göz damarları gelişimini tamamlayana kadar tekrarlanmalıdır.
İşitme taraması
Rutin işitme taraması yenidoğan bebek hastaneden taburcu olmadan önce ve/veya ilk 1 ay içinde yapılmalıdır. İlk işitme taramasında sorun olan bebeklerin ilk 3 ay içinde tekrar değerlendirilmesi gerekir
Nörogelişimsel izlem
Bebeğiniz gelişimsel olarak zamanında doğmuş bebeklerden daha zayıf, daha küçük, daha az hareketli olabilir, ısı değişikliklerine daha duyarlı olabilir. Seslere daha fazla reaksiyon verebilir, daha zayıf sesle ağlayabilir, sakinleştirmek daha fazla zaman alabilir.
Bebeğiniz sizinle yüz ifadesi ve hareketleri ile anlaşır. Huzursuz bebek: göz teması kurmaz, cilt rengi değişir (soluk veya kızarık), yüzünü ekşitir, kaşlarını çatar, aşırı gevşek veya çok sıkılmış durur.
Preterm bebeklerin taburculuk sonrası izleminde düzeltilmiş yaşları 3 ay olduğunda Pediatrik Nöroloji ve Gelişimsel Pediatri uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Gelişimsel Kalça Displazisi
Gelişimsel kalça displazisi (GKD), kalçayı oluşturan yapıların gebelik süresince oluşumları sırasında normal olmalarına karşın, çeşitli nedenlerle sonradan yapısal bozulma gösterdiği dinamik bir hastalıktır. Displazi terimi eklemde henüz çıkık gelişmediğini, ancak tedavi edilmezse ilerde çıkığa dönüşebilecek, kalçanın yetersiz oluşumunu anlatmaktadır. Gelişimsel denmesinin nedeni de, kalçadaki sorunun doğumsal kalça çıkığında olduğu gibi kalçanın oluşumu sırasında ortaya çıkan bir soruna bağlı olarak değil de, aksine hamileliğin son ayında ve doğum sonrası karşılaşılan sorunlara bağlı olarak gelişmesidir. Tüm yenidoğan kalçaları yaşamın en geç ilk 4-6 haftasında ultrasonografik olarak taranırlar.
Neonatal Tarama Programı (Topuk Kanı)
Yenidoğan taraması, klinik semptomlar geliştiğinde geriye dönüşümsüz hasar bırakan, ancak erken tanı ve tedavi ile bulguların gelişmesinin önlenebildiği hastalıkların hiçbir yenidoğan atlanmaksızın belirlenmesini amaçlar. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı Hıfzısıhha Enstitüsü’nde yenidoğan taramalarından fenilketonüri, doğumsal hipotiroidi ve biotidinaz eksikliği devlet programına alınmıştır. Doğan her bebekten sağlık personeli tarafından doğduktan sonraki ilk 48-72 saat içinde topuk kanı alınarak tarama merkezine gönderilmekte ve tarama sonuçlarının takibi yapılmaktadır. Yenidoğan taraması için kan örneği ideal olarak doğumdan sonraki 3-5’inci günler arası alınmalıdır. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde izlenen preterm bebeklerde ise, damardan serum veya antibiyotik alan yenidoğanlarda ağızdan beslenmeye başladıktan 24 saat sonra ya da ilaç kesildikten en az 48 saat sonra alınmalıdır.