Sağlık Rehberi

Yeni Koronavirüs Hastalığı, ilk olarak Çin’in Hubei Eyaleti'nin  Vuhan Kenti’nde 2019 yılının Aralık ayının sonlarında otaya çıktı. Solunum yolu hastalığı belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastanın bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarı ile bir bağlantısı olduğu tespit edilmişti. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine yayılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda virüs, 13 Ocak 2020 tarihinde “2019 nCoV” olarak  tanımlanmıştır.
Şubat ayında, Dünya Sağlık Örgütü, hastalığın adı COVID-19 (CORONAVIRUS Disease-19) olarak belirledi. Hastalığın etkeni olan virüsün adı SARS CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Corona Virus-2) (Türkçesi: Ağır Solunum Yetmezliği Virüsü) olarak belirlendi. Konuşmalar sırasında genellikle “Yeni Koronavirüs Hastalığı” ifadesi kullanılmaktadır.

Belirtileri Nelerdir?
En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Olguların %80’i hafif seyirlidir. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir. Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı henüz tam olarak bilinmemektedir.

Öldürücülüğü Yüksek Bir Hastalık Mı? Kimlerde Daha Ağır Ve Ölümcül Seyrediyor?
İleri yaş (85 yaş ve üzeri) ve eşlik eden hastalığı (kronik akciğer hastalığı, diyabet, kalp hastalığı, kanser gibi) olanlarda virüsün ağır hastalık oluşturma riski daha yüksektir. Bugünkü verilerle hastalığın %10-15 olguda ağır seyrettiği, yaklaşık %2 olguda da ölümle sonuçlandığı bilinmektedir. 

Tedavisi Mümkün Mü?
Hastalığın, virüse etkili bir tedavisi yoktur. Hastanın genel durumuna göre gerekli destek tedavisi uygulanmaktadır. Bazı ilaçların virüs üzerindeki etkinliği araştırılmaktadır. Ancak şu an için virüse etkili bir ilaç yoktur. Antibiyotikler virüslere etki etmez.

Nasıl Bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri, aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

Nasıl Korunabiliriz?
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için yapılan öneriler yeni koronavirüs hastalığı için de geçerlidir.
Hasta insanlarla temastan kaçınılmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).  Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır. Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir. Eller, en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı sonrasında kurulanmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 
Sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya kullanılmalıdır. Elde görünür bir kirlenme olmadığı sürece el antiseptikleri, el yıkama kadar etkilidir. Ancak elde görünür bir kirlenme olduğunda ellerin mutlaka yıkanması gerekir.

Maske Ne Zaman Kullanılmalı?
Bugün için ülkemizde sağlıklı kişilerin maske kullanmasına gerek yoktur. Herhangi bir viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmekte olan kişinin öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağzını tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içini kullanması, mümkünse kalabalık yerlere girmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burnunu kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.
Hasta olmayan kişilerin maske kullanmasına normalde gerek yoktur. Sadece yeni koronavirüs hastalığını geçirenlerle temas edenlerin (sağlık çalışanları, hasta ile aynı evde yaşayanlar) maske takması gerekmektedir. Bu durumlarda kullanılacak maskelerin cerrahi/basit/tıbbi maske olması yeterlidir. 
N95 veya FFP2 türü maskeler sağlık çalışanları tarafından sadece özel koşullarda (hastanın solunum cihazına bağlanması gerektiğinde..vb) kullanılmalıdır. 

Eldiven Giymeli Mi?
Hayır. Eldiven, sadece sağlık çalışanları tarafından hastanın bakımı ve muayenesi sırasında kullanılır. Sağlık çalışanları dışındaki kişiler eldiven kullanmamalıdır. Bunun en önemli nedeni, eldivenlerin uygun şekilde kullanılmadığı durumda hastalığın daha çok yayılmasına neden olmasıdır. Eldivenlerin uygun kullanımı,  sağlık çalışanlarına verilen eğitimlerle sağlanmaktadır. Sağlık çalışanları dışındaki kişilerin eldiven kullanması uygun değildir. Eller, hastalığın bulaşmasında elbette çok önemlidir ve bulaşı azaltmanın yolu ellerin su ve sabun ile yıkanmasıdır. Sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya kullanılmalıdır. 

Otobüs, Metro, AVM, Dolmuş, Okul vb Kapalı Alanlara Girmemize Engel Var Mı?
Hayır, şu an için kalabalık ortamlarda bulunmak ile ilgili bir sıkıntı yok. Hastalıktan korunma önerileri yukarıdaki “Nasıl korunabiliriz?” başlığında yer almaktadır. 

Nasıl Beslenmeliyiz? 
Yeni koronavirüs hastalığından korunmayı sağlayacak özel bir yiyecek, içecek yoktur. Genel anlamda sağlıklı beslenme, tüm hastalıklardan korunmak için önemlidir.

Ağzın Kuru Bırakılmaması Gerektiği, Kuru Bırakılarsa Virüsün Ciğere İnmesinin Kolaylaşacağı, Mideye İnmesi Halinde İse Mide Asitlerinin Virüsü Anında Öldüreceği Doğru Mudur?
Sağlıklı olmak için yeterli miktarda su tüketmek önemlidir. Mide asiditesinin ağızdan alınan yiyecek ve içeceklerde bulunan hastalık etkenlerinin zararsız hale getirilmesi açısından önemli olduğu da bilinmektedir.  Ancak “ağız kuruluğu” ile virüsün akciğerlere yerleşmesi arasında bir ilişki yoktur.